De eerstedagenvelop: een 75 jaar oude filatelistische traditie

Onder verzamelaars is het een begrip: de eerstedagenvelop. Op 2 mei 1950 verscheen in Nederland de eerste officieel uitgegeven eerstedagenvelop van de Nederlandse Vereniging van Postzegelhandelaren (NVPH). Daarmee werd de basis gelegd voor een traditie die inmiddels driekwart eeuw oud is.

Eerstedagenveloppen, internationaal ook wel bekend als First Day Covers (FDC), zijn speciaal ontworpen enveloppen waarop een of meer postzegels zijn geplakt die op de eerste dag van uitgifte zijn afgestempeld met een thematisch bijpassend stempel. Deze enveloppen zijn vanwege hun historische en visuele waarde geliefd onder filatelisten (postzegelverzamelaars).

Hoewel de NVPH in 1950 met de productie begon, ligt het begin van de Nederlandse traditie eigenlijk al in het najaar van 1949. De stichting Kinderpostzegels bracht toen de allereerste Nederlandse eerstedagenvelop uit. Niet lang daarna droeg de PTT het ontwerp over aan de NVPH, die sindsdien verantwoordelijk is voor zowel het ontwerp als de uitgifte van de verzamelobjecten.

Gewild verzamelobject

De eerste officiële NVPH-eerstedagenvelop verscheen met de zomerzegels van 1950. Een exemplaar van deze envelop, met handgeschreven adres, heeft tegenwoordig een cataloguswaarde van ongeveer 1.600 euro. Een ongeadresseerd exemplaar wordt zelfs op 15.000 euro gewaardeerd. Charles Voetelink, postzegelhandelaar en bestuurslid van de NVPH:

Ook wij krijgen een glimlach van oor tot oor bij het zien van zo’n eerstedagenvelop uit 1950 – en dat is niet voor niets, want ze zijn enorm gewild. Er zijn zelfs gevaarlijke vervalsingen in omloop, dus we raden verzamelaars aan om altijd een certificaat van echtheid te vragen of het exemplaar aan te schaffen via een erkende handelaar.

Sinds de eerste officiële eerstedagenvelop heeft de NVPH ongeveer duizend verschillende eerstedagenveloppen ontworpen, meestal in samenwerking met PostNL, de opvolger van de PTT. Jaarlijks verschijnen tussen de drie en vijfentwintig nieuwe exemplaren. De bijbehorende stempels sluiten altijd aan bij het thema van de uitgifte en worden alleen voor deze enveloppen gebruikt. Voetelink:

Al vóór 1949 waren er verzamelaars die zelf enveloppen maakten met de nieuwe postzegels en hierop een stempel van de eerste dag van uitgifte. Deze zogeheten ‘pre-officiële FDC’s’ zijn eveneens zeldzaam en geliefd onder filatelisten.

De NVPH werd opgericht in 1928 en vertegenwoordigt de beroepsmatige postzegelhandel in Nederland. Behalve de productie van FDC’s geeft de vereniging ook jaarlijks een postzegelcatalogus uit waarin alle eerstedagenveloppen zijn opgenomen.