Over de schreef gaan – Herkomst van de uitdrukking

De uitdrukking ‘over de schreef gaan’ is al eeuwenoud. Het betekent dat iets de maat te buiten gaat. Het loopt de spuigaten uit. Waar komt deze uitdrukking vandaan?

Een schreef was de term die in het West-Vlaamse dialect een ‘grens’ betekende. Wie over de schreef ging, passeerde dus een scheidslijn. In het Nederlands is schreefje een synoniem voor streepje, dus: de visuele uitbeelding van een grens. Wie ‘over de schreef’ gaat, overschrijdt dus een bepaalde grens.

Er zijn ook andere verklaringen die de ronde doen. Zo zou een schreef een meetlat zijn, die in de middeleeuwen in steden gebruikt werd. Als poorters (de burgers van een stad) bezoek meenamen, moesten die bij het binnengaan van de stadspoort hun messen laten zien. Deze werden gemeten met de schreef. Als het mes ‘over de schreef’ ging, moesten de bezoekers hun mes inleveren en kregen ze het pas weer terug als ze de stad verlieten. In sommige gevallen kregen ze een boete. Het geld dat deze boetes opleverden, werd gebruikt voor stadsbouw. Op deze manier droegen de mensen dus ‘een steentje bij’ aan de stad.

Verder kennen we ‘de schreef’ vandaag nog als het speciale lettertype waarbij er aan de randen van letters ‘pootjes’ uitsteken. Deze uitstulpen worden door veel webmasters als onrustig ervaren, vooral bij kleine letters. Om deze reden worden voor internetteksten vaak schreefloze letters gebruikt. Een grote krant als de New York Times moet daar echter niets van hebben en gebruikt nog altijd een letter met schreef.

Zie ook: Lijst van historische uitdrukkingen
Boekenrubriek: Taalgeschiedenis

Bronnen ▼