In de Middeleeuwen en de vroegmoderne tijd was tin in Nederlandse huishoudens zeer populair. De tinnen objecten waren onder meer geliefd om hun zilverkleurige glans. Het lage smeltpunt maakte het daarnaast relatief eenvoudig om tin te bewerken, wat leidde tot een grote diversiteit aan gebruiksvoorwerpen, in uiteenlopende maten en vormen.
Verzamelaar Henk van Wijk schonk in 2022 een grote collectie archeologisch tin van Nederlandse bodem aan het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden. Deze collectie omvat bijna zevenhonderd objecten uit de Late Middeleeuwen tot in de vroegmoderne tijd. Een selectie hiervan is vanaf eind deze maand te bewonderen in Leiden.
Levendige voorstellingen
Tinnen objecten zijn vaak gegoten in een mal van aardewerk of metaal. Versiering kon al in de mal worden aangebracht of later worden toegevoegd. Hoewel details door slijtage in de loop der tijd vervaagden, zijn op sommige objecten nog levendige voorstellingen te zien. Zo toont een inktpothouder uit Van Wijk’s verzameling een scène van een berenjacht, siert een man met hellebaard een drinkschaaltje en prijkt op de bodem van een zoutvat een muntafdruk.

De merktekens op tinnen objecten – stadsmerken, gietersmerken en keurmerken – getuigen van de strikte controle op kwaliteitseisen en vakmanschap door de tingilden.
De tinnen voorwerpen uit de Van Wijk-collectie zijn vrijwel allemaal archeologische vondsten. Door lang verblijf onder de grond zijn ze niet langer zilverglanzend, maar donkerbruin of zwart van kleur. Sommige exemplaren laten een goudkleurige aanslag zien, het zogeheten ‘goudpatina’. Naast de bodemvondsten bevat de collectie ook enkele ijzeren messen, glazen flesjes, een koperen kandelaar en voorwerpen uit omringende landen.
Topstukken
De meeste stukken dateren uit de veertiende tot achttiende eeuw. Vlak voor zijn overlijden in 2022 nam Van Wijk contact op met het RMO om te onderzoeken op welke manier zijn tincollectie bijeen te houden was. Dit leidde uiteindelijk tot de schenking van de volledige verzameling, die ook een deel van de bibliotheek van de verzamelaar omvat.
Het RMO heeft de tincollectie inmiddels geïnventariseerd, onderzocht, gedocumenteerd en online toegankelijk gemaakt voor wetenschappers, verzamelaars en het grote publiek.

Publicatie
De tentoonstelling is tot in de zomer van 2026 te zien op de afdeling ‘Archeologie van Nederland’. Topstukken zijn een vroeg-dertiende-eeuwse kandelaar met ruiters, een pelgrimsampul met originele schakelketting, een tuitkan (Jan-Steen-kan) en een beker met daarop een tekst die de gebruiker moest aansporen om met matigheid te drinken. Bij de tentoonstelling is een publicatie verschenen: ‘Tijdloos tin’, samengesteld door de Nederlandse TinVereniging.