Baronie – Vrije heerlijkheid van een baron

Een baronie is een aanduiding voor een gebied waar één persoon de scepter zwaaide, namelijk de baron (ook wel bannerheer of baanderheer genoemd). Een baron was vaak een edelman die land en rechten van een hogere heer of monarch had ontvangen in ruil voor diensten, zoals militaire bijstand.

De baronie als zogenoemde ‘vrije heerlijkheid’ ontstond in de late Middeleeuwen binnen het leenstelsel. Hij kon variëren in grootte en omvatte vaak landelijke gebieden met dorpen, steden en de bijbehorende landbouwgronden. Machtige baronnen lieten vaak een kasteel bouwen.

In Nederland zijn onder meer de historische baronieën van Houtem, Breda, IJsselstein, Cranendonck en Diest bekend. Koning Willem-Alexander is officieel ook baron van deze en andere baronieën. België kent onder meer de baronieën Boelare, Poederlee, Schorisse en Zottegem. Ook de gemeenten van Brussel worden vaak aangeduid als baronieën.