Korte begrippen

Kerst·Korte begrippen·Religieuze geschiedenis

Advent, de adventsperiode en de adventskalender

Advent is in de christelijke kerk de periode voorafgaand aan het kerstfeest, waarin vooruitgekeken wordt naar de geboorte van Jezus. Het gaat om de eerste vier weken van het kerkelijke jaar. De traditie ontstond rond de zesde eeuw.

Griekenland·Korte begrippen·Oudheid

Metoiken en de metoikion – Betekenis

Metoiken waren in het oude Griekenland vreemdelingen die in Athene woonden en daar geen reguliere burgerrechten bezaten. Het woord is opgebouwd uit de woorden μετά (mede) en οἶκος (huis) en betekent dus letterlijk medebewoners.

Korte begrippen·Religieuze geschiedenis

Eeuwigheidszondag – Laatste zondag van het kerkelijk jaar

In veel protestantse kerken wordt de laatste zondag van het kerkelijk jaar aangeduid als Eeuwigheidszondag, ook wel bekend als Gedachteniszondag of Zondag Voleinding. Het is de laatste zondag voor het begin van de adventsperiode, de eerste vier weken van het nieuwe kerkelijke jaar, voorafgaand aan het kerstfeest.

Leerlingen van een jesjiva in Carteret, New Jersey

Jodendom·Korte begrippen·Religieuze geschiedenis

Jesjiva – Betekenis van het begrip

Een jesjiva (of jesjieve) is een joodse onderwijsinstelling voor met name jonge, ongetrouwde mannen, waar religieuze teksten worden bestudeerd. Aangezien vooral de bestudering van de Talmoed centraal wordt de jesjiva ook vaak simpelweg aangeduid als Talmoedschool.

Timpaan van de Basiliek Sainte-Marie-Madeleine van Vézelay

Architectuur en bouwgeschiedenis·Korte begrippen

Timpaan en fronton – Architectonische elementen

Een timpaan (timpanum) is een architecturaal element dat meestal voorkomt in de vorm van een halfronde of driehoekige decoratieve gevel boven de ingang van voorname gebouwen, zoals kerken, kathedralen of tempels. Het timpaan is vaak versierd met beeldhouwwerk.

Preekstoel van de Hervormde Sint Joriskerk in Borculo

Korte begrippen·Religieuze geschiedenis

Votum en groet – Tekst en achtergrond

Aan het begin van erediensten in veel protestantse kerken wordt een zegenbede uitgesproken: het votum, gevolgd door de groet. Het woord votum is afkomstig uit het Latijn en betekent iets als 'belofte' of '(toe)wijding'. De zegenbede wordt vaak beschouwd als een soort openbare belijdenis en een teken van toewijding aan God.

Korte begrippen

Spinrokken – Betekenis van het begrip

et spinrokken (ook wel kortweg 'rok' of 'spinrok' genoemd) is een stok die van oudsher gebruikt wordt bij het het spinnen van vezels van materialen als wol, vlas, hennep of katoen tot garen of draad.

Korte begrippen·Religieuze geschiedenis

Biddag en Dankdag voor Gewas en Arbeid

Dankdag, ook bekend als Dankdag voor Gewas en Arbeid, is een traditionele christelijke viering die wordt gehouden om God te bedanken voor de oogst, het werk, het inkomen en de zegeningen in het leven.

Korte begrippen

Profaan – Betekenis van het woord

In oudere teksten komt het woord ‘profaan’ nog geregeld voorbij. Dit bijvoeglijk naamwoord betekent ‘werelds’ of ‘seculier’ en wordt vaak gebruikt als tegenhanger voor zaken die juist ‘religieus’ of ‘heilig’ zijn.

Nakba. Palestijnen in een vluchtelingenkamp in Damascus, Syrië (1948)

Israël·Korte begrippen·Midden-Oosten

Nakba – Palestijnse vluchtelingstroom (1947-1949)

Het Arabische woord nakba betekent zoiets als ‘ramp’ of ‘catastrofe’. In de context van het Israëlisch-Palestijnse conflict verwijst Nakba voor Palestijnen specifiek naar de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948.

Achttiende-eeuws schilderij van Miguel Cabrera met als onderschrift: "Uit een zwarte en een Spaanse komt een mulat voort".

Korte begrippen

Mulat – Betekenis en herkomst

Mulat is een oude benaming voor personen met een gemengde etnische achtergrond.. Meestal gaat het om personen met een Europese én een Afrikaanse voorouder.

Afrika·Korte begrippen

Hoorn van Afrika – Ligging en herkomst van de naam

De Hoorn van Afrika is de geografische aanduiding voor het uiterste oostpunt van het vasteland van Afrika, waar de Rode Zee uitmondt in de Indische Oceaan. Het gebied dankt zijn naam aan de driehoekige vorm die enigszins aan een hoorn doet denken.

Korte begrippen·Politieke geschiedenis·Taalgeschiedenis

De linkse kerk – Betekenis en herkomst

Linkse politieke partijen worden, met name door personen met een conservatieve of rechtse oriëntatie, wel eens wat schamper aangeduid als "de linkse kerk". Hiermee worden linkse politici neergezet als een soort geloofsfanatici.

Korte begrippen·Prehistorie

Holoceen – Geologisch tijdperk

Het Holoceen, vroeger ook vaak alluvium genoemd, is een geologisch tijdperk dat onderdeel uitmaakt van het zogeheten Kwartair. Dit relatief warme tijdvak duurt nog altijd voort en begon circa 12.000 jaar geleden.

Korte begrippen·Prehistorie

Pleistoceen – Geologisch tijdperk

Het Pleistoceen, vroeger ook vaak diluvium genoemd, is een geologisch tijdperk dat onderdeel uitmaakt van het zogeheten Kwartair. Het tijdvak volgt op het Plioceen en wordt gevolgd door het Holoceen of alluvium.

Korte begrippen·Taalgeschiedenis

De ransel en de afranseling – Herkomst

Een "ransel" is een soort rugzak. Van oudsher werd de benaming vooral gebruikt voor de rugzakken van soldaten, maar later ook voor bijvoorbeeld de tassen van scholieren of reizigers.

Moderne harlekijn in een theater van Tivoli in Kopenhagen

Korte begrippen

Harlekijn en Pierrot – Clowns uit de commedia dell’arte

Harlekijn en Pierrot zijn bekende figuur uit de zogeheten commedia dell'arte, een vorm van improvisatietheater die in de zestiende eeuw ontstond in Italië en zich verspreidde naar andere delen van Europa.

De parvenu laat zich vaak voorstaan op zijn recent verworven rijkdom

Korte begrippen·Taalgeschiedenis

De parvenu en de nouveau riche

In oude teksten komt het woord 'parvenu' nog geregeld voorbij. Maar wat is een parvenu eigenlijk?

Griekenland·Korte begrippen·Maritieme geschiedenis·Oudheid

Trireem / Triëre – Grieks oorlogsschip

Een trireem (of triëre) was een type oorlogsschip dat in de oudheid werd gebruikt, met name door de oude Grieken en later door de Romeinen. Het woord ’trireem’ komt van het Griekse trieres, wat ‘drie roeiers’ betekent.

Hermes en het kind Dionysus - Praxiteles

Griekenland·Korte begrippen·Kunstgeschiedenis·Oudheid

Contrapposto – Begrip uit de beeldende kunst

Contrapposto is een begrip uit de beeldende kunst en betekent letterlijk 'tegenpose'. Bij deze opzet worden menselijke figuren zo neergezet dat het gewicht op één been rust waardoor, afhankelijk van het standbeen, de linker- of rechterzijde van het lichaam wat naar voren komt.

Korte begrippen

Schrijnwerker en timmerman – Betekenis en verschil

Schrijnwerker is een oude benaming voor een houtbewerker en maker van kasten en meubels. Tegenwoordig duiden we zo iemand meer algemeen aan als een timmerman of meubelmaker.

1 2 3 … 6 Volgende