Massa-executie Kamp Amersfoort vond elders plaats

Op 9 april 1942 werden bij Kamp Amersfoort 77 Sovjetsoldaten geëxecuteerd. Jarenlang ging men ervan uit dat deze massa-executie plaatsvond bij de Koedriest, de plek waar ook al decennia een monument voor de slachtoffers is te vinden. Uit nieuw onderzoek blijkt echter dat de executieplek en het bijbehorend graf honderden meters verderop lagen. Op deze locatie bevindt zich vandaag de dag een golfbaan.

Op 27 september 1941 arriveerde een groep Sovjet-krijgsgevangenen uit onder meer Oezbekistan in Kamp Amersfoort. De gevangenen hadden er toen al een barre tocht opzitten en waren ernstig verzwakt. De zware omstandigheden in het kamp, dat in Duitsland ook wel bekendstond als ‘das Hungerlager’ (het hongerkamp), zorgden ervoor dat 23 van deze gevangenen al vrij snel na aankomst overleden. De overgebleven 77 krijgsgevangenen werden in het voorjaar van 1942 gefusilleerd. In groepjes van vier.

Op de vermeende locatie van deze massa-executie, de op één na grootste in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog, staat sinds de jaren zestig een erezuil ter nagedachtenis aan de slachtoffers. Een plaat onder deze zuil, die in de volksmond vaak aangeduid wordt als het ‘Russisch monument’, heeft precies de afmeting van het gat dat op de dag van de executie werd gegraven en waarin de gefusilleerde krijgsgevangenen begraven werden. De locatie werd door de nazi’s aangeduid als het Untermenschenfriedhof.

Hole 9

Onderzoekers van Nationaal Monument Kamp Amersfoort stuitten onlangs op een naoorlogs overzicht van gelokaliseerde graven. Na bestudering van deze lijst en analyse van naoorlogse verklaringen van leden van het executiepeloton komen de onderzoekers tot de conclusie dat de Sovjets werden doodgeschoten en begraven op de plek waar nu hole 9 van de lokale golfclub ligt. De vereniging die deze golfbaan gebruikt laat tegenover dagblad Trouw weten ‘verbaasd en geschokt’ te zijn.

Betrokken partijen gaan de komende tijd met elkaar overleggen of en hoe de oude herdenkingsplek in de toekomst ingevuld moet worden. Ook de golfclub wordt bij dit overleg betrokken.

Uit het onderzoek is verder gebleken dat de 23 krijgsgevangenen die al eerder overleden wél begraven werden bij de Koedriest, net als 57 Joodse slachtoffers van Kamp Amersfoort.

Boek: Persoonlijke ervaringen in Kamp Amersfoort