Als je iemand een kort briefje stuurt, wordt dat ook weleens een kattebelletje genoemd. Maar waar komt dat woord eigenlijk vandaan?
Veel mensen denken bij het spreekwoordelijke kattebelletje meteen aan het belletje aan de halsband van een kat, bedoeld om vogels te waarschuwen voor naderend gevaar. Zo’n associatie is logisch, maar misleidend — dit bekende belletje heeft namelijk niets te maken met een kort briefje. De term kattebelletje gaat in werkelijkheid terug op het oude Italiaanse woord (s)cartabello, dat ‘boekje’, ‘schriftuur’ of ‘bundel papieren’ betekent. Ons woord kattebelletje is daar dus een verbastering van.
Het figuurlijke kattebelletje wordt vooral gebruikt voor haastig geschreven briefjes. Snelle notities dus, van hoogstens enkele regels. Overigens kent men in de Rooms-Katholieke Kerk het woord cartabel als een jaarboekje waarin de kerkelijke feest- en gedenkdagen zijn opgenomen.
Er is tot slot nog een bekende uitdrukking waarin een kat en een bel voorkomen, namelijk “de kat de bel aanbinden”. Die zegswijze betekent dat iemand een gevoelig onderwerp ter sprake brengt, publiekelijk een misstand aan de kaak stelt of aan een zeer gevaarlijke missie begint. De uitdrukking voert terug op een oude fabel waarin muizen of ratten de hoofdrol spelen.
Nog enkele katten-uitdrukkingen:
- Als de kat van huis is, dansen de muizen (als de baas er niet is, doen de anderen waar ze zin in hebben)
- De kat uit de boom kijken (afwachten voor je actie onderneemt)
- De kat op het spek binden (iemand in verleiding brengen of op stang jagen)
- Dat is kat in ’t bakkie (een doel eenvoudig bereiken)
- In katzwijm vallen (kort flauwvallen of buiten bewustzijn raken)
- Dat is geen katje om zonder handschoenen aan te pakken (dat is iemand die je voorzichtig moet benaderen)
- Een kat in de zak kopen (een slechte aankoop doen)
