Een zeldzaam Romeins voorraadpotje (pyxis)

Bij het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden is tot eind januari een zeldzaam Romeins voorraadpotje te zien. Het gaat om een zogeheten pyxis waarin inkt, cosmetica, parfum of geneeskrachtige olie werd bewaard. Vooral de versiering, een schaakbordpatroon van gekleurd email, maakt het potje volgens het museum heel bijzonder.

Van dit type Romeinse pyxis zijn slechts vijftien exemplaren teruggevonden, verspreid over het voormalige Romeinse rijk. Ze zijn vermoedelijk tussen 150 en 200 na Christus in het Duitse Rijnland gemaakt, mogelijk in Keulen. Dit exemplaar kon aan drie oogjes worden opgehangen. Het deksel ontbreekt, maar de rest is zeer goed bewaard gebleven. Het museum kocht het potje een jaar geleden op een veilig.

Alle zes zijkanten van de pyxis zijn met gekleurd email versierd in een soort schaakbordpatroon. Email is gesmolten glas dat als versiering wordt toegevoegd aan metalen voorwerpen. In de Romeinse tijd komt het email-cloisonné tot ontwikkeling, waarbij de glaspasta wordt aangebracht in vlakken met metalen randen. Op deze manier konden ingewikkelde figuren worden gemaakt.

De pyxis van het Leidse museum heeft grotere vlakken met randen, waarbinnen de schaakbordpatronen zijn ingesmolten. Emailversiering met een schaakbordpatroon was erg populair in het Romeinse rijk. Het Rijksmuseum van Oudheden heeft meerdere objecten met een vergelijkbare versiering in de collectie, die de komende tijd in een vitrine bij de pyxis te zien zijn.