‘Zo zag Julius Caesar eruit’

Het Rijksmuseum van Oudheden heeft een gezichtsreconstructie van Julius Caesar laten maken. Volgens het museum was de wereldberoemde veldheer qua uiterlijk minder heroïsch dan gedacht: Caesar was kalig en had als gevolg van problemen bij zijn geboorte een schedelafwijking.

Verder was hij qua militaire overwinningen ook minder succesvol dan vaak gedacht en leed Caesar waarschijnlijk bij Maastricht zijn grootste nederlaag. Dit blijkt uit nieuw onderzoek, dat aantoont dat Caesar een belangrijk deel van zijn Gallische Oorlog in de Lage Landen voerde. Archeoloog Tom Buijtendorp deed die bevindingen tijdens zijn onderzoek naar de rol van Caesar in de Lage Landen. Komende week publiceert hij over zijn onderzoek in een nieuw boek. Archeoloog en fysisch antropoloog Maja d’Hollosy maakte op basis van Buijtendorps werk en onder andere een marmeren Caesarbuste een ‘nieuw’ gezicht voor Caesar. Het RMO:

“Door Buijtendorps onderzoek krijgt Julius Caesar letterlijk een nieuw gezicht. In de levensechte gezichtsreconstructie van de veldheer wijken schedelvorm en haardracht af van de gebruikelijke afbeeldingen.”

Op verschillende bekende bustes heeft Caesar een vrij weelderige haardos. Die beelden zijn echter veelal gemaakt na het overlijden van de veldheer en niet waarheidsgetrouw. Medisch onderzoek toont volgens Buijtendorp aan dat een marmeren beeld in Turijn het getrouwste beeld van Caesar biedt waarop zelfs een schedelafwijking is aangegeven die het gevolg moet zijn geweest van een zware bevalling. Daarmee verwant is een eigentijds muntportret dat het beeld aanvult.

Zware bevalling

Volgens Buijtendorp vertoont Caesars hoofd de zichtbare gevolgen van een zware bevalling, een nieuw gegeven in Caesars biografie. Dankzij de schedelafwijking kon Buijtendorp het authentiekste Caesarportret identificeren, dat sterk afwijkt van de veelal getoonde marmeren Caesarbustes. Archeologe en fysisch antropologe Maja D’Hollosy combineerde de resultaten van Buijtendorps onderzoek met een van de oudste Caesarportretten, uit de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden.

Volgens Buijtendorp helpt de reconstructie van Caesars portret beseffen dat we het gevestigde beeld van Caesar moeten loslaten.

“De nieuwe versie is evenmin een absolute waarheid, maar biedt wel een geloofwaardig alternatief voor het gevestigde beeld.”

Buijtendorps onderzoek voor ‘Caesar in de Lage Landen’ baseert zich onder meer op recent opgegraven kampen uit Caesars tijd, analyse van inheemse goudstukken, geografische analyses en een herwaardering van Caesars eigen statistieken.

Veel noordelijker

Terwijl lang is aangenomen dat Caesar niet of nauwelijks in de Lage Landen kwam, wijzen recente ontdekkingen en analyses erop dat hij ongeveer de helft van zijn campagnetijd in het noorden doorbracht met flinke tegenslagen.

“De waarschijnlijke aanwezigheid in Maastricht maakt het ook waarschijnlijker dat Caesar in 55 voor Chr. vanuit daar naar het noorden optrok en ten zuidwesten van Nijmegen een slachting aanrichtte op de plek waar skeletten en wapens uit die tijd zijn opgebaggerd uit een oude Maasbedding. Zelfs in Rome werd hem in de senaat schending van het oorlogsrecht verweten.”

Ten oosten van Luxemburg zijn sinds 2010 al drie kampen uit de tijd van Caesar gevonden, dat is veel noordelijker dan tot nu toe bekende forten uit de tijd van Caesar.

Caesar en zijn legereenheden waren tijdens de Gallische oorlog volgens de onderzoeker veel noordelijker gelegerd dan tot nog toe werd gedacht. Het RMO:

“Er zijn sterke aanwijzingen dat een hoogteburcht bij Maastricht in 54 en 53 voor Christus diende als kamp en logistiek centrum van Caesars leger. Daarop wijst onder meer een analyse van inheemse goudstukken en de recent vastgestelde omvang van de versterking.”

Bekend is dat Caesar in het door hem genoemde kamp persoonlijk rondliep en zijn leger er de grootste nederlaag van de Gallische Oorlog leed. Caesars statistieken wijzen erop dat circa de helft van zijn gesneuvelde soldaten in het noorden omkwam. Buijtendorps onderzoek raakte in een versnelling toen bekend werd dat de schoenspijkers van Caesars soldaten een unieke vorm hadden. Daardoor zijn al drie noordelijk gelegen kampen aan Caesar gekoppeld, en bestaat de hoop op nieuwe ontdekkingen, waarvoor het als een reisgids geschreven boek de nodige potentiële vindplaatsen van kampen en slagvelden aangeeft.

“Nu de aanwijzingen zich opstapelen dat Caesar in de Lage Landen is geweest, hebben we een enorme inhaalslag te maken. Het gepresenteerde onderzoek biedt hopelijk een basis voor gericht vervolgonderzoek om zaken te toetsen, want veel is nog onzeker.”

Caesar’s gezichtsreconstructie is de komende maanden gratis te zien in de centrale hal van het Rijksmuseum van Oudheden.

Boek van Buijtendorp: Caesar in de Lage Landen
Ook interessant: Caesar in Kessel
…en: Hoe Julius Caesar de Germanen uitvond
Gerelateerd: Caesar in de Lage landen