Juno – Romeinse godin

De godin Juno werd door de oude Romeinen beschouwd als de godin van het huwelijk, de geboorte en het heldere licht. Als echtgenote van oppergod Jupiter was zij tevens de heerseres van de hemelen. Haar Griekse tegenhanger is de godin Hera. Samen met Jupiter en Minerva maakte ze onderdeel uit van de zogeheten Capitolijnse godentrias.

Onze maand ‘juni’ dankt zijn naam aan de Romeinse godin. De Romeinen noemden deze maand Junius. Om misverstanden te voorkomen tussen de maanden juni en juli spreken sommige mensen de maanden wel eens uit als juno en julie.

Als godin was Juno verbonden met alle aspecten van het leven van de vrouw. In het Romeinse rijk, waar groot belang werd gehecht aan het huiselijk leven, stond ze tevens bekend als de godin van de netheid en orde en van macht en rijkdom. Voordat een Romeinse consul zijn ambt kon aanvaarden moest deze altijd eerst een offer aan Juno brengen. De godin werd vaak afgebeeld met een gouden scepter en kroon, wapens en een mantel van geitenleer. Net als haar Griekse tegenhanger beeldde men haar ook vaak uit met een pauw of pauwenveer.

Tijdens bevallingen riepen veel vrouwen de hulp van Juno in. De godin was op die manier verbonden met de Griekse godin van de geboorte Eileithyia. Als Juno Lucina, wat mogelijk iets betekent als ‘de godin die licht (en leven) aanbrengt’, had ze een tempel op de Esquilijn, de grootste van de zeven heuvels van Rome. Na de geboorte van een kind offerden moeders hier een munt. Ook elders in de stad waren echter cultusplaatsen van haar te vinden.

Vulcanus en Mars

Met haar man Jupiter schonk ze het leven aan de god Vulcanus, de Romeinse tegenhanger van de Griekse god Hephaistos. Door een toverkruid aan te raken dat speciaal door de godin van de bloei Flora was gemaakt, raakte Juno zwanger van de oorlogsgod Mars.

Hoewel Juno dus de godin was van het huwelijk, lag ze soms wel met haar haar eigen man overhoop. Ze was onder meer jaloers op Jupiter omdat die de godin Minerva uit zijn eigen hoofd had gebaard. Anders dan in de relatie tussen de Griekse goden Zeus en Hera werd de relatie tussen Juno en Jupiter minder vaak verstoord door buitenechtelijke liefdesavonturen.

Matronalia

De verering van de godin was wijdverbreid en kende jaarlijks zijn hoogtepunt op 1 maart (de Romeinse nieuwjaarsdag) als het aan Juno gewijde Matronalia-feest werd gevierd. Volgens de overlevering werd deze traditie ooit ingesteld door de Sabijnse koning Titus Tatius ter herinnering aan de vrede tussen de Romeinen en de Sabijnen. Tijdens dit feest, ook wel Matronales Feriae genoemd, ontvingen Romeinse vrouwen geschenken van hun echtgenoten en baden ze voor de gezondheid van hun vrouwen. Ook slavinnen waren op deze dag vrij.

Juno en Aeneas

Juno speelt onder meer een rol in het bekende verhaal over de mythologische halfgod Aeneas. Deze Trojaanse held wist volgens de oude Romeinen aan het eind van de Trojaanse oorlog als een van de weinigen uit het brandende Troje te ontsnappen. Na verschillende omzwervingen, die doen denken aan die van de Griekse held Odysseus, belandde hij uiteindelijk in Italië, waar hij een stad stichtte: het latere Rome. Dit was hem eerder voorspeld.

De godin Juno had eerder al vernomen dat Aeneas een geslacht zou stichten dat zo machtig zou worden dat het de machtige Noord-Afrikaanse stad Carthago kon vernietigen. Die stad lag de godin echter na aan het hart en daarnaast had ze een hekel aan Aeneas vanwege diens Trojaanse afkomst. Juno stelde daarom alles in het werk om te voorkomen dat de held zou slagen in zijn missie. Zo gaf ze de bewaker van de winden, Aeolus, bijvoorbeeld opdracht om orkanen te laten opsteken die een groot deel van de vloot van Aeneas vernietigden toen deze Troje wilde verlaten. De overlevenden belandden uiteindelijk in Carthago, waar ze gastvrij werden onthaald door koningin Dido. Door toedoen van de godin Venus werd de koningin smoorverliefd op Aeneas. Dit tot genoegen van Juno, die hoopte dat de liefde wederzijds zou zijn waardoor Aeneas in Carthago zou blijven. Toen Dido en Aeneas de volgende dag op jacht gingen liet Juno een enorme regenbui opkomen. Dido en Aenas vluchtten hierdoor een grot in en bedreven daar vervolgens de liefde.

Juno dacht dat de klus daarmee was geklaard, maar ze had buiten haar man Jupiter geregend. De oppergod stuurde zijn boodschapper Mercurius naar Aeneas om hem aan zijn lotsbestemming en opdracht te herinneren. Hierop verliet de Trojaanse held Carthago, tot groot verdriet van koningin Dido. In stilte sprak de koningin de wens uit dat de reis van Aeneas vol gevaren zou zijn en dat de stad die haar geliefde later zou stichten voor altijd een vijand van Carthago zou blijven. Hierna beklom ze een brandstapel en stortte ze zich in een zwaard van Aeneas.

Overzicht van boeken over de (Romeinse) mythologie

Bronnen ▼