Lex Veldhoen
Hij heeft gedaan waar veel kleine jongetjes alleen maar van dromen. Hij jaagde zijn hartenwensen na: werd cowboy, krokodillenjager, vloog mee in een straaljager en werkte met beroemde filmsterren in Hollywood. Door een combinatie van volharding, geluk en charme wist Chas Gerretsen zich binnen te werken bij persagentschappen, legers, miljonairs, dictators en regisseurs.
Wat begon met fake foto’s maken met een kleine camera, zette hij voort met professionele foto-apparatuur. Door op het juiste moment op de juiste plek te zijn, wist hij foto’s te maken (onder andere een wereldberoemde van Pinochet en bij filmopnames van Apocalypse Now) die de hele wereld over gingen. Het wonderbaarlijke leven van Chas Gerretsen bestaat uit verslagen die hij over zijn wederwaardigheden schreef.
Chas werd geboren in Groningen en was op school een ‘enfant terrible’:
‘Alleen voor geschiedenis had ik een zeven, omdat ik van verhalen hield.’
Hij moest een jaar lang naar een internaat, las ‘s nachts met een zaklantaarn onder de dekens cowboyboeken en keek later naar cowboyfilms. Na school ging hij varen op een kustvaarder, maar moest vanwege zeeziekte al snel weer van boord, ging liftend naar Zweden, waar je destijds veel kon verdienen met werken en wilde vervolgens naar de VS vanwege de cowboys daar, maar vanwege de moeilijke douaneprocedure werd dat Australië, waar hij deur aan deur tapijten verkocht, kelner in een lunchroom werd, als taxichauffeur werkte en assistent werd van een krokodillenjager:
‘Het leven was primitief, opwindend en fascinerend. Ik leefde, in plaats van alleen maar te bestaan.’
Toch bleven de Amerikaanse cowboys lonken, zodat hij uiteindelijk weer in Texas terechtkwam, waar hij koeien brandmerkte, doortrok naar Midden- en Zuid-Amerika en weer terug naar Texas en ging op een boorinstallatie werken.
Chas Gerretsen: “Mijn leven is een serie”
Het leger en de oorlog hadden hem als jongetje eveneens gefascineerd. Hij meldde zich aan bij het Amerikaanse leger: ‘…ik was een Amerikaanse soldaat, net als in de film’. Maar hij wist zich na enkele ontluisterende ervaringen psychisch ongeschikt te laten verklaren voor het soldatenleven. En…
‘…langzaam besefte ik dat ik het leuker vond cowboy of soldaat te worden, dan om er werkelijk een te zijn’.
Oorlogsfotograaf
Zijn volgende mikpunt werd de glamourwereld van Hollywood, maar hij kreeg er nooit een rol via figurantenbureaus aangeboden, ging huizen renoveren en vertrok vervolgens met een vriendin (waarmee hij trouwde) terug naar Australië en van daaruit door naar zuidoost Azië. Netwerkend in Vietnam wist hij zich op te werken als oorlogsfotograaf, vloog mee met helikopters, vergezelde missies in de jungle en ontsnapte ternauwernood aan de dood
Hij deed mee aan parachutespring-oefeningen, werd geluidsman bij een nieuwsfilmploeg, kreeg contacten met wapenhandelaren en ontving clandestien grote hoeveelheden legerproviand.
Vanaf 1968 ging hij als zelfstandig cameraman voor nieuwszenders op pad. Op een foto is te zien hoe hij tot borsthoogte in een waterpoel staande een groep commando’s tijdens een junglemissie filmde. Vervolgens reisde hij onvermoeibaar door naar Maleisië, Singapore en Bali, waar hij freelance reisreportages filmde om daarna in 1970 terug te keren naar Nederland.
Maar als de Amerikanen Cambodja binnenvallen, is hij niet te houden. Zijn moeder weigert echter zijn tekort aan reisgeld aan te vullen: ‘Ik ga je dood niet financieren.’ Met zijn niet aflatende reislust en een vriendin reist hij met de Oriënt Express naar Istanboel en vanwege cycloon Bhola, die een grote ramp in Pakistan veroorzaakte, verder door naar dat land om er verslag van te doen.
Chili
Hierna raakte hij in 1973 met een nieuwe vriendin verzeild in Chili en werkte er als fotograaf voor onder andere Time en Newsweek. Hij wist er een unieke portretfoto te maken van Pinochet met zijn generaals, die wereldberoemd werd. Maar pas nadat hij hem, meevliegend met een Uruguyaaanse legerpiloot, het land had weten uit te smokkelen. Later fotografeerde hij de overleden Argentijnse president Peron in zijn kist, terwijl tv-camera’s een priester betrapten, die de rozenkrans uit de samengevouwen handen van Peron wilde stelen. Over zijn werk daarna in Peru schrijft Chas:
‘Ik fotografeerde verkiezingen, oliebaronnen, ondergrondse kopermijnen, rellen, demonstraties, sloppenwijken en rijkeluisbuurten. Het was altijd leerzaam, nooit saai.’
Hij keerde terug naar Hollywood, ging er filmacteurs portretteren, zoals Chevy Chase en fotografeerde bij films voor de promotie ervan, zoals A Star is Born met Barbara Streisand. Zijn doorbraak hier kwam met Apocalypse Now, waarbij hij meereisde tijdens opnamen in Azië met Francis Ford Copola, Marlon Brando en Dennis Hopper. Daarna deed hij hetzelfde bij tientallen andere filmproducties, waaronder Romancing the Stone met Michael Douglas en Danny de Vito. Hij vond dat werk aantrekkelijk vanwege het vele reizen, maar uiteindelijk ging hij vanuit zijn eigen fotostudio filmsterren portretteren, zoals Tom Hanks, Peter Falk en David Hasselhoff. Hij werkte in totaal zo’n veertien jaar in Hollywood.
Observant
Deze ‘Groningse jongen’, die op eigenzinnig wijze zijn dromen achterna reist, beleeft het ene avontuur na het andere, als in een schelmenroman. Opvallend na lezing van zijn boek is, dat wereldreiziger Chas zich nooit politiek ergens over uitspreekt. Hij is niet voor of tegen de Amerikanen, Vietcong of welke partij of ideologie dan ook, waar hij soms zijdelings, soms hardhandig mee in aanraking komt. Het is een bijzonder leven, maar je leert Chas niet echt kennen; het lijkt wel alsof hij zich de houding heeft aangemeten van de objectieve fotograaf/journalist. Hij observeert, registreert en legt vast. Zijn betrokkenheid komt alleen naar voren in zijn werk: bevlogen stapt hij in allerlei nieuwe situaties, onderwerpen, stort zich in dat werk en komt zo van de ene wereld in de andere terecht, totdat hij rust vindt in Polynesië.
Boek: Het wonderbaarlijke en vreemde leven van Chas Gerretsen
