Naamloos | Historiek

Kaziemierz Nowak met zijn fiets in de woestijn

Afrika·Boekbesprekingen·Ontdekkingsreizigers·Polen·Populair·Voorpagina·Wielrennen

Alleen door Afrika – Het opzienbarende fietsavontuur van Kazimierz Nowak

In 1931 trok de Poolse journalist Kazimierz Nowak naar Afrika. Per fiets reisde hij helemaal naar het zuidelijke punt van het Afrikaanse continent. Tijdens deze barre tocht schreef hij honderden artikelen, die dankzij zijn vrouw in Poolse kranten verschenen.

Tekening uit de ongepubliceerde Atlas Monde van Paul Otlet, met een afbeelding van het zogenoemde Cellula Mundaneum, het 'heilige der heilige' van zijn Mundaneum.

België·Digitalisatie

Het Mundaneum, het papieren internet

Het Mundaneum wordt wel het ‘internet avant la lettre’ of 'papieren internet' genoemd. In de eerste helft van de vorige eeuw was het een poging van twee Belgische pacifistische heren met utopische ideeën. Ze wilden de wereldvrede bevorderen en de armoede bestrijden door het verzamelen en verspreiding van kennis. Paul Otlet en Henri La Fontaine wilden dit bereiken door alle

Boekbesprekingen·Historische achtergronden

Gepassioneerde verzamelaars door de eeuwen heen

Al eeuwenlang heeft de mens de neiging om dingen te verzamelen en te bewaren, altijd koortsachtig op zoek naar nieuwe aanvullingen. Wat bezielt de verzamelaar? En wat schuilt er achter de bezitsdrang?

Een jonge vrouw die lijdt aan de ‘Maladie de Bagdad' (Leishmaniasis)

Frankrijk·Geneeskunde·Voorpagina

Huidaandoeningen kunstig verbeeld in was

Het is het best geheim gebleven museum van Parijs. In reisgidsen wordt het niet vermeld. Parijzenaars kennen wel Hôpital de Saint-Louis, maar hebben nooit gehoord van de bijhorende studiecollectie met 4800 wasmodellen van huid- en geslachtsziekten als herpes, acne, elefantiasis, rachitis en syfilis: gezichten, armen, benen, geslachtsorganen en een afgietsel van een als vondeling aangetroffen babycycloop.

Biografieën·Paleontologie·Voorpagina

Eugène Dubois, de ontdekker van de Javamens

In Indonesië kennen alle kinderen hem; op school wordt onderwezen wie Eugène Dubois was, hier is hij vrijwel onbekend. Hij reisde met een missie: Darwin’s ‘missing link’ tussen aap en mens vinden. Op Java vond hij de ‘ontbrekende schedel’.

Brekat: een aangepaste nasi rames in papayablad opgediend, met als extra bami toegevoegd.

Suriname

Suriname Massala – Een bont, historisch integratieproces

Al eeuwenlang ondergaan de inheemse volken de invloed van anderen die zich in Suriname vestigen; kolonisten (Portugezen, Fransen, Engelsen, Nederlanders) die er werkers naar toe brachten (Afrikanen, Javanen en Hindoestanen), evenals Joden, Chinezen en Brazilianen die zich er vestigden.

Boekbesprekingen

‘Wie weet nog hoe levertraan rook?’

Het is verdienstelijk dat er een boek speciaal aan geuren gewijd is, en je na lezing allerlei wetenswaardigheden ‘hebt opgesnoven’. Een andere verdienste van dit ‘pionierswerk’ is dat het de indruk bij je achterlaat: ja inderdaad, we zouden (alleen al omdat we in een klein landje steeds dichter op elkaar leven) meer met geuren moeten doen…

Oude reclameposters van Bata in het schoenenmuseum in het Poolse Chelmek.

Bedrijfsgeschiedenis

Schoenenfabrikant Bata maakte niet alleen schoeisel, maar liet ook dorpen bouwen

Als jongetje ging ik met mijn ouders schoenen kopen op de Haagse Frederik Hendriklaan. Bata-schoenen: stevig en toch betaalbaar; doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Bata, schoenenfabrikant uit Tsjechoslowakije, groeide uit tot een innovatief wereldconcern.

Modellen van foetussen in verschillende stadia.

Frankrijk·Geneeskunde·Voorpagina

Auzoux en zijn anatomische modellen van papier-maché

Anatomische modellen werden vroeger van bijenwas en kunststof gemaakt, maar ook van papier-maché: prachtig nagebootst, goed geconserveerd gebleven en als driedimensionale puzzels uit elkaar te halen.

Paul Julien, gefotografeerd door Lex Veldhoen, tijdens zijn gesprek met de globetrotter in 1997

Ontdekkingsreizigers

Paul Julien – De laatste ontdekkingsreiziger

Paul Julien (1901-2001) wordt vaak de ‘laatste ontdekkingsreiziger’ genoemd. De Nederlandse antropoloog verwierf in de na-oorlogse jaren grote bekendheid door zijn Afrikaanse reisverslagen. Ook hield hij jarenlang populaire radiovoordrachten voor de KRO. Lex Veldhoen bezocht de globetrotter in 1997 en sprak uitvoerig met hem.

Chas Gerretsen in het 'Museo de la Memoria y los Derechos Humanos' in Santiago (Chili), voor een van zijn bekendste foto's van de Chileense staatsgreep van 1973

Boekbesprekingen·Fotografie

Het wonderbaarlijke en vreemde leven van Chas Gerretsen

Hij heeft gedaan waar veel kleine jongetjes alleen maar van dromen. Hij jaagde zijn hartenwensen na: werd cowboy, krokodillenjager, vloog mee in een straaljager en werkte met beroemde filmsterren in Hollywood. Door een combinatie van volharding, geluk en charme wist Chas Gerretsen zich binnen te werken bij persagentschappen, legers, miljonairs, dictators en regisseurs.

Dansceremonie in een ghotul van de Muria, een lokale stam in het noorden van India

Azië·India

Ghotuls – Een unieke jeugdcultuur in India

Lex Veldhoen ontdekte in 2011 een uniek, eeuwenoud, maar vrijwel onbekend fenomeen in de Indiase samenleving: Ghotuls. Dit is een sterk afwijkende jeugdcultuur met gemeenschappelijke (slaap)ruimten voor de jongeren bij lokale volkeren in India, ook wel adivasi genoemd.

Een van de fantasiebeesten die Waterton samenstelde.

Biografieën·Dieren·Natuur·Ontdekkingsreizigers

Charles Waterton – Excentrieke taxidermist

Hij was excentriek en veelzijdig, liep op blote voeten, beklom de Sint Pieter en praatte niet alleen met bomen, maar zat er tot vlak voor zijn dood regelmatig in. Hij sloeg een boa constrictor knock-out en bereed een alligator, was taxidermist (zette dieren op met een zelf ontwikkelde methode) en riep het eerste natuurreservaat in leven.

Frankrijk·Populair

Knekels van zes miljoen doden in de catacomben van Parijs

Onder Parijs bevinden zich, deels al eeuwenlang, op drie niveaus gangenstelsels: vlak onder de straat het rioleringsstelsel, op tien meter diepte de metro en daar ver onder, op twintig à vijfentwintig meter diepte de oudste: de catacomben.

In de straat verkoopt een man nog ouder VOC-munten

Azië·VOC

Dutch Burghers: trotse nazaten van de VOC in Sri Lanka

Kakhusie (toilet), bonci (boontje) strieker (strijkijzer) en oralosu-va (horloge) zijn enkele Sri Lankaanse woorden die herinneren aan de ‘Hollandse tijd’. De huidige Dutch Burghers vieren nog Sinterklaas, de Kerstman komt op bezoek en ze hebben een eigen club. Deze nazaten van de Hollandse VOC zijn trots op hun afkomst.

Azië·India

Hulp voor tonnenophalers, de meest ‘onreine’ onaanraakbaren in India

‘Ik word misschien niet opnieuw geboren, maar als dat wel het geval is, word ik graag geboren in een scavengers-familie, zodat ik hen kan verlichten bij hun onmenselijke, ongezonde werk; het moeten rondsjouwen met menselijke uitwerpselen.’ - Mahatma Gandhi

Maillarts bronzen olympische medaille in het museum van Chandolin.

Historische vrouwen·Ontdekkingsreizigers·Sportgeschiedenis·Zwitserland

Ella Maillart – Sportvrouw en reizigster met een lange adem

Ella Maillart was een model, acteerde in Parijs, werkte op zeilschepen en bij een archeologische vindplaats. Daarna reisde ze door Rusland en Azië, soms alleen, door onherbergzame gebieden en ze verbleef jarenlang in India.

Erick Rijsdijk vertelt over het Boeroe-verleden

Suriname·Zuid-Amerika

De dominee en de Boeroes

In het dorpje 'Groningen' tussen Paramaribo en Nieuw Nickerie vestigden zich ooit onder leiding van een dominee 384 Hollandse kolonisten (Boeroes).

Historische vrouwen·Sportgeschiedenis

Pionier Jeanne Immink evenaarde manlijke klimmers

Jeanne Immink (1853-1929) was in een tijd dat vrijwel alleen mannen bergen ’veroverden’ al een fervent klimster in de Dolomieten. Ze zette een aantal ‘eerste beklimmingen’ op haar naam, liet de eerste klimriem maken bij een lokale zadelmaker en twee bergtoppen werden naar deze markante vrouw vernoemd.