Selfies werden honderd jaar geleden ook al gemaakt, ‘snapshotesthetiek’ bestond al voor de Polaroidcamera en pasfoto’s zijn ouder dan de identificatieplicht.
Een geschiedenis van het moderne portret
Enkele maanden geleden blijkt een beroemde foto van Winston Churchill te zijn gestolen uit een hotel in Canada. Het gaat om een foto die de bekende Canadees-Armeense fotograaf Yousuf Karsh in 1941 maakte van de Britse premier, nadat die een toespraak had gegeven in het Canadese parlement.
Iconische beeld van de oorlogspremier zónder sigaar
Emanuel Heiman de Vries is nog geen twaalf als hij zonder familie op 23 mei 1943 vanuit kamp Vught met 1.264 andere Joden wordt gedeporteerd naar kamp Westerbork. Op een foto is hij te zien met zijn rug naar de fotograaf. Hij draagt een grote rugzak om zijn schouders. Wat gaat er door de jongen heen?
Straatfotograaf Nico Jesse maakte in 1942 in de Agnietenstraat in Utrecht een foto van drie joodse meisjes. Jarenlang bleef onduidelijk wie het middelste meisje was. Twee historisch onderzoekers uit Utrecht hebben nu echter de naam en het levensverhaal achterhaald van het meisje.
Op een vroege foto die recent is aangekocht door het Rijksmuseum blijkt een voorouder van televisiepresentator Beau van Erven Dorens te staan. De foto is gemaakt tussen 1852 en 1860 in San Francisco en is één van de oudst bekende fotoportretten van een Nederlander in de Verenigde Staten.
Met 'De meteoriet en het middagdutje' van Maarten Asscher krijgen de prachtige fotosyntheses van Rudy Kousbroek een waardig vervolg. Ook Asscher vormt door middel van rijke associaties, kennis en taalvermogen merkwaardige foto’s om tot inspirerende essays.
Herbronnen
Het Joods Historisch Museum staat momenteel met een overzichtstentoonstelling stil bij het werk van de Duits-Amerikaanse fotograaf Fred Stein (1909-1967).
De waarheid laten zien, de feiten weergeven, 'de leugen op zijn smoel slaan'. Zo beschrijft de graficus, animatiekunstenaar en decorontwerper John Heartfield in 1967 tijdens een interview het doel van zijn politieke fotomontages. Zijn beeldsatire wil aanklagen, ophelderen en ontmaskeren. Het is een middel in de politieke strijd.
Fotografie plus Dynamiet
Deze foto is honderd jaar geleden genomen. Hij is ogenschijnlijk weinig bijzonder. Tot je je realiseert wie er op staat. Op deze bijzonder scherpe foto zien we de natuurkundige Albert Einstein. Hij bevindt zich aan boord van het passagiersschip de SS Rotterdam en is net in New York aangekomen.
“Dat verrukkelijke plekje grond op deze dorre aarde”
Ook bij studenten van de beroemde Princeton-universiteit in Amerika gaat het kriebelen als er sneeuw is gevallen.
Op 2 januari 1839 maakt de Franse uitvinder Louis Daguerre (1787-1851) de eerste foto van de maan. De foto is helaas niet bewaard gebleven.
Onderdeel van de moderniteit was de fotografie. Haar evolutie werd versneld tijdens en door de koloniale veroveringen. De toestellen werden kleiner en lichter, sneller en goedkoper, makkelijker in gebruik en aangepast aan koloniale omstandigheden.
Fotografie en koloniaal geweld
Een zwembroekfoto zorgde in 1919 voor opschudding in Duitsland. Veel Duitsers vonden het ongehoord dat twee belangrijke politieke leiders, Gustav Noske en Friedrich Ebert, zich in zwembroek hadden laten fotograferen.
Wat een onschuldig strandkiekje hoorde te zijn…
Tanks, bommenwerpers en atoombommen veranderden de oorlogsvoering in de twintigste eeuw voorgoed. Gevechtstroepen werden vrijwel overal op de voet gevolgd door fotografen die de strijd vastlegden voor het thuisfront en het nageslacht.
Wereld in vlammen – Marina Amaral & Dan Jones
Jules Beau geldt als de eerste sportfotograaf. Hij werkte rond 1900 in Parijs en liep onvermoeibaar wedstrijden en evenementen af om ze vast te leggen. Zijn werk geeft een bijzonder beeld van de sport in deze tijd.
De eerste sportfotograaf. Hommage aan Jules Beau – Jan Mulder
Dan Jones en Marina Amaral werpen letterlijk nieuw licht op de conflicten tussen 1914 en 1945, met meer dan tweehonderd beeldbepalende foto’s.
Louis Ghémar (1819-1873) was in zijn tijd befaamd om zijn foto’s van Europese gekroonde hoofden en artiesten. Maar hij genoot ook faam als grappenmaker.
…en de Koning van de Zwans
In de jaren zestig fotografeerde Louis van Paridon (1922–2016) voor een groot aantal kranten en tijdschriften. Hij kreeg beroemdheden uit binnen- en buitenland voor zijn lens. Toch is de naam van de fotograaf bij het grote publiek relatief onbekend.
Hollandse helden – Louis van Paridon
Temidden van de overgebleven meesterwerken van de vroege dagen van de kleurenfotografie is de collectie van de Russische fotograaf Prokoedin-Gorski (1863-1944) een van de meest opvallende en indrukwekkende.
Het Amsterdam Museum heeft de beroemde IKEA-foto 'Vilshult', met daarop een Amsterdamse gracht met een rode fiets, opgenomen in zijn collectie.
‘De tijd in kleur’ van de Britse historicus Dan Jones en de Braziliaanse kunstenares Marina Amaral brengt het verleden dichtbij. Het boek omspant een periode van meer dan honderd jaar wereldgeschiedenis, van 1850 tot 1960, van koningin Victoria tot de moord op president Kennedy.
Bespreking van “De tijd in kleur” van Marina Amaral & Dan Jones
