De Nornen – Schikgodinnen van de Noordse mythologie

De Nornen zijn de zogeheten schikgodinnen uit de Noordse mythologie. De noodlotsgodinnen bepaalden zowel het lot van mensen als van goden, dwergen en reuzen. Ze woonden bij de bron van Urd onder de wortels van de wereldboom Yggdrasil die de negen werelden van de Noorse mythologie met elkaar verbindt.

Hoewel er volgens de Noordse mythologie ontelbare Nornen waren, werden de schikgodinnen vaak voorgesteld als drie zussen: Urd (verleden), Verdandi (heden) en Skuld (toekomst). De laatste werd vaak gesluierd afgebeeld, als symbool voor de nog onbekende toekomst.

De godinnen zijn vaak vergeleken met de Faten of Moiren uit de Griekse mythologie, drie zussen die eveneens beslisten over het levenslot van goden en mensen. Net als deze Faten werden de Nornen weleens voorgesteld als spinsters die voor ieder mens bij de geboorte een levensdraad maakten en zo gelijk bepaalden hoe lang het nieuwe leven zou duren. De Nornen worden onder meer als spinsters omschreven in Helgakviða Hjörvarðssonar, een lied uit de Poëtische Edda, het beroemde mythologisch handboek dat Snorri Sturluson in de jaren twintig van de dertiende eeuw op IJsland schreef.

De Nornen worden ook vermeld in de Völuspá, een bekend gedicht uit diezelfde Edda:

Drie meisjes die veel wijsheid bezitten,
komen uit het water van die stam. (van Yggdrasil, red.)
Verleden heet de een, Heden de ander,
Toekomst de derde: zij kerfden in plankjes.
Zij ontwierpen wetten, bepaalden de levens
der mensenkinderen, legden hun lot vast
Edda – Vertaling Marcel Otten (Ambo, 2004)

Dit kerven in houten plankjes verwijst mogelijk naar het uitsnijden van magische runen. Aangezien het Vikingwoord voor hout ook “grote plank” kan betekenen wordt hier mogelijk ook bedoeld dat de Nornen de levensdagen van mensen bijhielden. In Noorwegen was het lange tijd ook gebruik om het verstrijken van jaren en dagen met kerfjes in houten muren bij te houden.

Een beetje geluk

Wie geboren werd moest een beetje geluk hebben dat hij of zij een ‘goede Norn’ ontving. Sommige Nornen waren goddelijk, en als men zo’n schikgodin kreeg toegewezen zat het meestal goed, maar er waren er ook die afstamden van dwergen of elven en niet altijd even veel goeds voor de mens in petto hadden. Dat men niet altijd blij was met de Norn die men kreeg, blijkt uit een wat treurige inscriptie die in een kerk in het Noorse Borgund is aangetroffen:

De Nornen bepalen het goede en kwade en mij hebben ze veel leed gebracht.

Dankzij binnenvallende Vikingen waren de Nornen ook lange tijd bekend in Angelsaksische gebieden. Urd stond hier bekend als Wyrd. Zelfs na de kerstening van Engeland bleef men in de invloed van de drie zusters geloven. Zo vertonen de drie heksen in Shakespeares tragedie Macbeth duidelijke overeenkomsten met de Nornen.

Bronnen ▼