Dark
Light

Iets in zijn schild voeren

1 minuut leestijd
Wapenuitrusting 15e eeuw - © Henk Boudewijns
Wapenuitrusting 15e eeuw - © Henk Boudewijns

Dagelijks worden er zegswijzen en uitdrukkingen gebruikt waarvan de oorspronkelijke betekenis onbekend is. Wie denkt er bij “iemand in de luren leggen” nog aan de doeken, waarin kinderen met Engelse ziekte werden gewikkeld om het kromtrekken van armen en benen tegen te gaan?

Bohmischer Setzschild (Pavese) - © Henk Boudewijns
Bohmischer Setzschild (Pavese) – © Henk Boudewijns
Veel uitdrukkingen die ontleend zijn aan dergelijke voorwerpen kan men tegenwoordig alleen nog in musea bekijken. In de nieuwe rubriek Taalmuseum worden historische gebruiksvoorwerpen en praktijken gekoppeld aan Nederlandse uitdrukkingen en zegswijzen.

Iets in zijn schild voeren

Betekenis: Een geheim of stiekem plannetje hebben.

Verklaring: De wapenkleding van de ridder bedekte steeds meer van het lichaam en maakte het moeilijker om de drager te herkennen. Tijdens het gevecht was er geen tijd meer voor twijfel. Er moest een gemakkelijke manier gevonden worden om vriend en vijand te onderscheiden. Op het schild en andere delen van de wapenuitrusting bracht men daarom een teken aan. Ridders begonnen eerst vrij willekeurig een insigne te gebruiken, doch langzamerhand ontwikkelde zich het systeem van de heraldiek.

Omdat weinig mensen in die tijd konden lezen moest kleur de hoofdzaak blijven en omdat de kleuren op verre afstand duidelijk zichtbaar moesten zijn beperkte men zich tot een klein aantal primaire kleuren. Zo ontstond in de heraldiek aanvankelijk het gebruik om alleen groen, rood, blauw en zwart te gebruiken en dit dan te combineren met zilver en goud. Om grotere verscheidenheid te krijgen werden combinaties van kleuren gebruikt en verder bijvoorbeeld strepen, dwarsbalken en punten.

~ Girbe Buis

Drs Girbe Buist (1955) studeerde Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Na een korte loopbaan in de Volwasseneneducatie (onder meer Open Universiteit) heeft hij 25 jaar gewerkt als adviseur erfgoed bij de Stichting Kunst & Cultuur Overijssel. Sinds twee jaar is hij eigenaar van het bureau Buistbelevingsprojecten en houdt hij zich bezig met projectmanagement, tekstproducties en fondsenwerving. Daarnaast is hij freelancejournalist en schrijft hij boeken en artikelen over regionale geschiedenis en immaterieel erfgoed. Verder geeft hij rondleidingen in de Hanzestad Zwolle. Sinds kort schrijft hij voor Historiek de rubriek Taalmuseum.

Voor meer informatie zie de website www.buistbelevingsprojecten.nl