Enne Koops
Bij Uitgeverij Aspekt is recent een interessant boek verschenen over de memoires van de Nederlands hervormde predikant Adrianus Drost (1870-1947), waarin hij zijn ervaringen vanaf de luchtlanding bij Arnhem op 17 september 1944 beschreef. Het boek is geredigeerd en bezorgd door zijn achterkleinzoon Ewald Drost onder de titel Evacuatie uit Arnhem 1944 (Uitgeverij Aspekt, 2015).
Na de luchtlanding op 17 september 1944 hield Drost een oorlogsdagboek bij, waarin hij zijn belevenissen en de ontberingen beschreef tijdens de evacuatietocht naar het dorp Schaarsbergen, op 25 september, en daarna. Het dagboek loopt tot de bevrijding van Amersfoort op 7 mei 1945.
Inhoud
Naast het dagboek als bron, heeft de auteur gebruikgemaakt van diverse interviews en gesprekken met familieleden, en van fotomateriaal en brieven die binnen de familie bewaard zijn gebleven. Het resultaat is een rijkgeschakeerd boek, dat in ruime mate voorzien is van fotomateriaal.
Het boek begint met een hoofdstuk die kort en puntig de oorlogsgebeurtenissen in en rond Arnhem beschrijft, zodat de lezer Drosts dagboek in een historisch perspectief kan plaatsen. In de rest van Evacuatie uit Arnhem 1944 krijgen met name de volgende gebeurtenissen aandacht: de luchtlanding op 17 september, de evacuatie naar Schaarsbergen op 25 september en het verblijf in dat dorp, de dood en begrafenis van een tienjarig jongetje dat door een granaat was geraakt, de bezoeken die Drost bracht aan zijn steeds verder leeggeroofde woning in Arnhem, de evacuatie met 1500 personen van Schaarsbergen naar Apeldoorn, en – ten slotte – de bevrijding die Drost in Amersfoort meemaakte.
Landing begon tijdens kerkdienst in café
De verhalen van Drost zijn, hoewel de omstandigheden natuurlijk triest waren, prachtig beschreven. Zo schrijft hij over het begin van de geallieerde landingen bij Arnhem op zondag 17 september het volgende:
“Op zondag 17 september werd de kerkdienst gehouden in café De Mentenberg, aan het eind van de Bakenbergseweg; naar de kerk in de binnenstad was het te ver lopen en de weg erheen onveilig. Een ouderling ging voor omdat de dominee er niet bij kon zijn, er werd a capella gezongen, want een orgel was er niet in het café. Het schieten begon tijdens de dienst. De ouderling stuurde de gelovigen naar huis. Op straat heerste euforie. Sommigen dachten dat de bevrijding nu dichtbij was. De Tommy’s komen. Adrianus en Catherine hoorden, net als velen via de telefoon, het nieuws van een op handen zijnde bevrijding. Van de Utrechtseweg kwam het nieuws: ‘We zijn bevrijd! De Tommy’s zijn hier. We hebben sigaretten gekregen en kauwgom en chocola.’ Er waren mensen die dachten dat de geallieerden nu zo dichtbij waren, dat ze aan de weg gingen staan om de geallieerden te begroeten. Maar ze kwamen niet, in ieder geval niet meteen.” (39)
Duitse plunderingen
Toen de Drosts naar Schaarsbergen geëvacueerd waren, keerden de predikant en zijn vrouw af en toe terug naar hun huis in Arnhem om achtergelaten spullen op te halen en te kijken hoe het huis erbij stond. Een van die bezoeken vond plaats op 27 september 1944. De predikant en zijn vrouw waren niet blij met wat ze aantroffen. Auteur Ewald Drost beschrijft het in deze woorden:
“Toto hun schrik bemerkten ze dat de voordeur geforceerd was en open stond. Zes man van het Duitse Rode Kruis hadden de voordeur vernield. De Duitsers plunderden onder het mom van ‘voor het Rode Kruis’ systematisch alle verlaten Arnhemse huizen in de geëvacueerde wijken. Het had Adrianus en Catharina een zeer onbehagelijk gevoel gegeven dat er in hun huis was ingebroken door de Duitsers. De Duitsers verlieten, zonder wat te zeggen, hun huis toen Adrianus en Catharina binnen kwamen.” (74)
Boek: Evacuatie uit Arnhem 1944 – Ewald Drost
Bekijk dit boek bij:
