Het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) blikt deze zomer terug op vijfentwintig jaar archeologisch onderzoek in Nederland en het Caribisch gebied met een groots opgezette tentoonstelling. In deze tentoonstelling, getiteld Boven het maaiveld, worden meer dan vijfhonderd vondsten getoond, afkomstig van ruim tweehonderd vindplaatsen en wordt stilgestaan bij de verschillende waarden van al die vondsten.
De tentoonstelling toont een brede selectie uit de honderdduizenden voorwerpen die in de afgelopen vijfentwintig jaar ‘boven het maaiveld’ kwamen. Onder de blikvangers zijn Krijn, de eerste ‘Nederlandse Neanderthaler’, en het houten scheepsbeeld Barry, dat in 2023 bij Texel uit zee werd gehaald. Maar ook minder opvallende objecten zijn te zien, zoals de oudste sok van Europa, een Romeins aspergemesje, een Japans porseleinen bordje uit een beerput in Vlissingen en een roodstenen hanger uit Bonaire.
Wat is de waarde?
De expositie draait niet alleen om de objecten zelf. Bezoekers worden ook uitgenodigd na te denken over de waarde van de archeologische vondsten. Wat maakt een vondst waardevol? Het RMO:
Elke vondst heeft een eigen betekenis. Sommige worden wereldnieuws, andere zijn van wetenschappelijk belang of uniek in hun soort. Andere objecten vallen op vanwege hun ambachtelijke maakwijze of zijn de persoonlijke favoriet van een archeoloog. Soms is juist de vindplaats opmerkelijk: waarom lagen er leeuwenbotten op het Binnenhof in Den Haag? En hoe belandde een orka-bot in de slotgracht van een kasteel? Daarnaast raken sommige vondsten een emotionele snaar, zoals een tandenborstel uit Kamp Westerbork of een middeleeuwse liefdesring.
In de tentoonstelling komen diverse waarden aan bod, naast de onderzoekswaarde bijvoorbeeld de historische, economische, esthetische en emotionele waarde. De selectie van getoonde objecten is mede gebaseerd op de website archeologieopdekaart.nl, waarop 250 recente vondsten en vindplaatsen uit heel Nederland zijn toegelicht. Daarnaast is materiaal uit het Caribisch gebied opgenomen.
Publieksarcheologie
Het museum besteedt verder aandacht aan de opkomst van de publieksarcheologie, die met het in 2024 door Nederland geratificeerde Verdrag van Faro een extra impuls kreeg. Dit Europese verdrag benadrukt dat erfgoed niet alleen een zaak is van professionals is, maar ook van de samenleving. Veel vaker dan in het verleden wordt hierdoor het algemene publiek bij opgravingen betrokken.
Boven het maaiveld maakt deel uit van het ‘Jaar van de Nederlandse Archeologie’. Bij de tentoonstelling, die loopt van 23 april tot en met 7 september 2025, verschijnen een begeleidend boek en een podcastserie.
