In 1944 verscheen bij uitgeverij De Bezig Bij het illegale boekje Moffenspiegel – Een boekje over Adolf de Eerste (en de laatste). Het werkje verscheen in een oplage van duizend exemplaren en bevatte vijfendertig anti-nazicartoons én een lijst met komische spotnamen voor Adolf Hitler. Na de oorlog verscheen een tweede oplage op en trad de maker, illustrator Karel Links, uit de anonimiteit.
Aangezien Hitler een wereldoorlog ontketende, komen de spotnamen ook van over de hele wereld. Bij de indianen zou Hitler volgens het werkje bekend staan als ‘Winnetoetitochnie’ en in Friesland noemde men de dictator ‘Jatstra’. In Noorwegen stond de Führer bekend als Olaf Bek. Bekijk hieronder de hele lijst:

De lijst is nog niet eens compleet, blijkt uit een schoolschriftje uit de oorlogstijd dat in het Verzetsmuseum in Amsterdam wordt bewaard. Bovenstaande lijst met spotnamen kan op basis van dat schriftje aangevuld worden met onder meer:
Pools | Pikkinsky |
Russisch | Slarottimof |
Japans | Foetsjimoeti |
Zuid-Chinees | Kwoutihing |
Turks | Satanhalum-Kelum |
Chinees | Hang-Kreng-Hang |
Vlaams | Manneke Plons |
Op de hak
In Moffenspiegel zijn allerlei satirische verwijzingen te vinden naar actuele gebeurtenissen tijdens de bezettingsjaren. Op onderstaande spotprent worden de propagandistische wervingscampagnes voor de Arbeitseinsatz bijvoorbeeld op de hak genomen. Terwijl Duitse autoriteiten probeerden vrijwilligers te lokken met beloften van ‘goed loon’ en ‘uitstekende arbeidsvoorwaarden’, toont de afbeelding een bewaker die arbeiders met een zweep afranselt.

En op onderstaande platen wordt wat cynisch verwezen naar Duitse kinderen die tijdens de Eerste Wereldoorlog in ons land werden opgevangen. Enkele decennia later keerden zij volgens de tekenaar terug als bezetters. De afbeelding toont hoe de inmiddels volwassen geworden kinderen als soldaten het land binnenmarcheren, met als wrang bijschrift: “Zóó kwamen diezelfde kinderen in 1940 hun dankbaarheid toonen.”

Ook NSB-leider Anton Mussert krijgt er in het boekje van langs en wordt letterlijk geportretteerd als hielenlikker. Tijdens een bezoek aan Adolf Hitler heeft hij volgens de tekening “uit dankbaarheid” Nederland cadeau gedaan aan de Führer.
