Historische humor | Historiek

Kakhiel – Betekenis van het (schijtlollige) woord

Bij het woord kakhiel denken de meeste mensen tegenwoordig aan een internetfenomeen, vooral bekend om de flauwe grappen die via sociale media worden gedeeld. Maar wat is een kakhiel eigenlijk?

Taalgeschiedenis

De pias en de paljas – Grappenmaker en clowns

Wie de lolbroek aanheeft maakt vaak veel grappen. Hij of zij weet de sfeer er wel in te krijgen met allerlei (flauwe) gebbetjes. Zo'n clownsfiguur noemen we ook wel eens een 'paljas'. Waar komt dat woord eigenlijk vandaan?

België·Taalgeschiedenis

Zwans, een verzet vermomd in humor

Niet zwanzen, hé! Zo luidt de (Belgische) uitdrukking die verbazing, twijfel, ongeloof… vertolkt. Vaak draait het rond een grap, een kwajongenstreek. Zwanzers nemen medemensen graag beet. Altijd met een olijke, vaak absurde en toch verfijnde kwinkslag.

Trivia

Lachen om geschiedenis

Geschiedschrijving gaat meestal over bloedserieuze zaken. Toch valt er ook best wat te lachen of minimaal te glimlachen. En om met dichter Piet Paaltjens te spreken: soms is er aanleiding voor een ‘grimlachje’. Onderstaand een kleine greep uit historische vermakelijkheden.

Historische vrouwen·Muziekgeschiedenis·Populair·Taalgeschiedenis

Heintje Davids-effect – Steeds tóch weer terugkomen

Soms hoor je in de media weleens de zegswijze ‘het Heintje Davids-effect’ voorbijkomen. De uitdrukking verwijst naar een persoon, dat is wel duidelijk. Maar naar wie?

Maritieme geschiedenis·Taalgeschiedenis

Driemaal is scheepsrecht – Betekenis en herkomst

De uitdrukking 'driemaal is scheepsrecht' is een mooi gezegde dat vaak door optimisten aangehaald wordt. Een positieve uitdrukking dus. Wat betekent dit gezegde precies en waar komt hij vandaan?

Middeleeuwen

Meme-generator maakt middeleeuwen ‘sexy’

Wie actief is op sociale media kan ze al eens voorbij hebben zien komen, de berichten van Medieval Memes. Het gaat om middeleeuwse prenten die zijn voorzien van een ludieke tekst of grappige gif-animatie. Via een zogenoemde ‘Meme Generator’ kun je jezelf ook uitleven en je eigen meme bedenken.

Combat de nègres dans une cave pendant la nuit - Alphonse Allais

Kunstgeschiedenis

Een geschiedenis van het zwarte schilderij

Schatten-op-zolder, soms gebeurt het dat – bij toeval – kostelijke kunstwerken ontdekt worden. Recent werd op zolder in Parijs een koffer geopend. Daarin zaten verloren gewaande getuigenissen van de humorvolle tentoonstellingen van ‘Les Arts Incohérents’.

Populair·Taalgeschiedenis·Televisie·Trivia

Handige Harry – Herkomst van de benaming

Handige Harry’s zijn mensen die twee rechterhanden hebben en goed zijn in repareren, verbouwen en klussen. Maar wie heeft de populaire alliteratie handige Harry eigenlijk bedacht?

Biografieën·Frankrijk·Populair·Trivia

Joseph Pujol – De Franse schetenkoning

Een oud gezegde leert dat men van de wind niet kan leven. De Franse artiest Joseph Pujol bewees eind negentiende eeuw dat dit niet per se waar hoeft te zijn. Pujol verdiende namelijk de kost door in theaters scheten te laten.

Vaderlandse geschiedenis

VPRO ontketende ‘Project X’ in Woudrichem (1978)

In het VPRO-radioprogramma Doodsangst Escapade riep Willem de Ridder in 1978 mensen op naar Woudrichem te gaan. Daar stond de boot klaar naar Slot Loevestein.

Anoniem, ‘Satirische diptiek’, begin 16e eeuw, olieverf op hout, 58,5×44 cm, Luik: Bibliothèque Centrale, inv.nr. 12013

Middeleeuwen·Populair

Laatmiddeleeuwse poephumor

In dit artikel neemt bas Jongenelen het refereyn van de rederijkerskamer uit Haarlem onder de loep. Een mooi voorbeeld van Laatmiddeleeuwse poephumor.

Miniatuur uit 'Les Cent Nouvelles nouvelles' - Detail

Historische achtergronden

Zelfcensuur in 1561

In dit artikel worden twee refereynen die in 1561 door rederijkers uit Rijnsburg zijn voorgedragen onder de loep genomen. Het bijzondere aan deze twee gedichten is dat je kunt zien dat de auteurs aan zelfcensuur deden. De reden van die voorzichtigheid is bovendien ook te achterhalen.

Vouwpuzzel 'Zoek het vijfde zwijn' (CC BY 3.0 - Europeana)

Adolf Hitler·Populair·Tweede Wereldoorlog

‘Zoek het vijfde zwijn’ (WOII-vouwpuzzel)

In de Tweede Wereldoorlog circuleerden er vouwpuzzels waarmee men Adolf Hitler op de hak nam.

Trivia

1 april, grappendag

Elk jaar doen de media en veel particulieren op 1 april weer hun best om iemand iets wijs te maken of mensen voor de gek te houden.

Erasmus' Lof der Zotheid - Tekening van Hans Holbein de Jonge in de marge van een vroege druk (Bazel 1515)

Vaderlandse geschiedenis

“Lof der zotheid” – Het satirische werk van Desiderius Erasmus

In 1511 publiceerde Desiderius Erasmus bij de Parijse uitgever Gilles de Gourmont zijn satirische werk Lof der zotheid (Moriae encomium, sive Stultitiae laus). In dit werk worden allerhande menselijke dwaasheden beschreven. Erasmus bekritiseerde in Lof der zotheid niet alleen kerkelijke autoriteiten, maar ook bijvoorbeeld kooplieden, vorsten en wetenschappers.

Gerard van Honthorst, De lachende vioolspeler, 1623 - Rijksmuseum, Amsterdam

Boekbesprekingen·Gouden Eeuw·Kunstgeschiedenis

De humor van de Gouden Eeuw – de Gouden Eeuw van de humor?

In de Gouden eeuw werd heel wat afgelachen. Het Frans Hals museum in Haarlem liet dit in 2017 zien in de tentoonstelling ‘De kunst van het lachen. Humor in de Gouden eeuw’. Het museum toonde ‘60 topstukken’ met daarop grappen, grollen en grijnzen in verf. Uit de begeleidende catalogus blijkt dat de afgelopen twintig jaar veel nieuw onderzoek is gedaan