Thule – Het ‘uiterste noorden’ van Pytheas

In de klassieke oudheid was Thule de naam van het uiterste noorden van de toen bekende wereld. De naam is oorspronkelijk afkomstig van de Griekse zeevaarder en geograaf Pytheas van Massalia (Marseille). Die zou rond 330 v.Chr. vanaf Groot-Brittannië naar Thule zijn gevaren.

Het is niet helemaal duidelijk waar het Thule van de Griekse zeevaarder precies lag. Mogelijk gaat het om IJsland, maar het kan ook zijn dat Pytheas de Shetlandeilanden, Orkney-eilanden of Noorwegen aanduidde als zijnde Thule. Het eiland zou zes dagen varen zijn vanaf het uiterste noorden van de Britse eilanden.

Hoogte van de zon

Pytheas van Massalia was astronoom, geograaf en wiskundige. Rond 330 voor Christus reisde hij vanaf Cádiz naar de Britse eilanden en het mythische Thule. Daarnaast deed hij de Duitse bocht en de Baltische Zee aan. We danken aan hem de eerste schriftelijke informatie over het noordwesten van Europa. Tijdens zijn tocht probeerde de zeevaarder onder meer de hoogte van de zon te bepalen. Ook kwam hij met de eerste beschrijvingen van de getijden.

Zijn werk Omtrent de oceaan (Περί του ωκεανού) is verloren gegaan. Wat we van Pytheas weten is overgeleverd door andere schrijvers zoals Polybius, Strabo en Plinius de Oudere.

Thea Beckman schreef een sciencefiction trilogie over Thule: Kinderen van Moeder Aarde.

Thulegenootschap

In Duitsland bestond begin vorige eeuw het Thulegenootschap (Thule Gesellschaft). Deze nationalistische en racistische organisatie uit München onder leiding van Rudolf van Sebottendorff, die het Deutschtum en de ariosofie predikte, beschouwde de ariër als de scheppende kracht in de geschiedenis. Het genootschap stond aan de wieg van de Deutsche Arbeiterpartei (DAP) die later door Hitler zou worden omgevormd tot de NSDAP. Van het Thulegenootschap namen de nazi’s ook het hakenkruis als symbool over. Prominente Thule-leden werden vooraanstaande leden van de nazibeweging. Onder hen Rudolf Hess, partij-ideoloog Alfred Rosenberg en Dietrich Eckart, de man aan wie Hitler Mein Kampf opdroeg.

Lees ook: Pytheas van Marseille – Griekse ontdekkingsreiziger
Of onze Lijst van ontdekkingsreizigers

Bronnen