Adam en Eva waren vegan

In mei 2022 kreeg het veganistische restaurant De Nieuwe Winkel uit Nijmegen een tweede Michelinster, een jaar na zijn eerste ster. Gelijktijdig won Enzo Pérès-Laboudette, die dierlijke producten afzweert, de culinaire wedstrijd Heel Holland Bakt. Waar bij de start van dit millennium veganisme een marginaal verschijnsel was, is het nu een heuse hype. Nochtans is het zo oud als de mensheid. Nou ja, volgens de Bijbel waren Adam en Eva veganisten.

Veganisme is een levenswijze die ernaar streeft elk gebruik van dieren voor voeding, kleding (leer, wol), amusement (circus) of experimenten (dierenproeven) te vermijden. Zo staat het op de website van BE Vegan.

Die Belgische vzw is in 2014 opgericht om het veganisme te promoten. In Nederland bestaat de Nederlandse Vereniging voor Veganisme al langer, sinds 1987. In heel de westerse wereld is het veganisme aan een stevige opmars bezig. Dat loopt gelijk met de groeiende aandacht voor dierenrechten en de bezorgdheid om de klimaatopwarming en het milieu. Kijk maar naar de actuele stikstofdiscussie in Nederland en België.

Je zou dus al snel de conclusie trekken dat veganisme iets heel recents is, een eenentwintigste-eeuwse militante variant van het klassieke vegetarisme, dat vooral om gezondheidsredenen wordt gevolgd.

Babylon

Het is daarom des te fascinerender dat reeds in het boek Genesis sprake is van veganisme. Op grond van Babylonische invloeden (scheppingsverhaal, reuzen, zondvloed) is het aannemelijk dat de compositie van Genesis plaatsvond in de zesde eeuw voor onze jaartelling, tijdens de Babylonische ballingschap, tevens de eeuw waarin de vegetariër Pythagoras leefde, en nog een dikke eeuw voor het ontstaan van het boeddhisme, waar naast vegetarisme ook veganistische stromingen bestaan, voornamelijk in India.

Genesis is dus zowat het eerste mainstream geschrift dat veganisme beschrijft. Of het daarmee een bestaande werkelijkheid uit die zesde eeuw (in het Tweestromenland?) reflecteert, of uit religieus-ideologische motieven (het startpunt van de vele voedselvoorschriften uit de Bijbel?) een ideaalwereld schetst, blijft voer voor discussie.

Vegan menu

Feit is dat God in het eerste hoofdstuk van Genesis het originele menu van Adam en Eva presenteert:

“Hierbij geef ik jullie alle zaaddragende planten en alle vruchtbomen op de aarde. Dat zal jullie voedsel zijn. Aan de dieren die in het wild leven, aan de vogels van de hemel en aan de levende wezens die op de aarde rondkruipen, geef ik de groene planten tot voedsel.” Genesis 1,29-30

Geen dierlijk voedsel, maar dus ook geen groene planten. Zaaddragende planten zijn alle graansoorten, peulvruchten zoals bonen, erwten, linzen en soja, de familie van de nachtschaden zoals aardappelen, aubergines, paprika’s en tomaten, de komkommerfamilie met naast de komkommers augurken, meloenen en pompoenen en verder onder meer artisjokken, bloemkool, koolzaad, rode biet, witlof, wortelen en zonnebloem. Ook smaakmakers als mosterd, knoflook en uien ontbreken niet.

De vruchtbomen produceren noten zoals cashewnoten, hazelnoten, macadamianoten, pinda’s, pistachenoten en walnoten, zaden zoals amandelen en pijnboompitten en verder alle variëteiten fruit. Zonder exhaustief te zijn staan aardbeien, appels bessen, druiven, kokosnoten, olijven en peren op het menu, naast citrusvruchten als citroenen, mandarijnen of sinaasappels en ander exotisch fruit zoals de banaan, kiwi en ananas.

Ik aarzel om broccoli, kervel, peterselie, rucola en spinazie te serveren, want het zijn weliswaar zaadplanten, maar tevens groene planten. Ook andere planten uit onze kruidentuin zoals munt of basilicum moeten we om gekleurde redenen schrappen.

Adam en Eva en hun nakomelingen hoefden overigens weinig moeite te doen om hun eten te verzamelen. Reeds op de derde dag had God de voedselvoorziening namelijk al verzekerd:

“God zei: ‘Overal op aarde moet jong groen ontkiemen: zaadvormende planten en allerlei bomen die vruchten dragen met zaad erin.’ En zo gebeurde het.” Genesis 1, 11

Toen beide mensen echter van de vruchten van de boom van kennis van goed en kwaad hadden gegeten, jaagde God hen uit de tuin van Eden en vervloekte de grond. De mens moest voortaan werken om in zijn voedsel te voorzien:

“De grond zal vervloekt zijn omwille van u. Zwoegend zult gij van hem eten, alle dagen van uw leven. Distels en doornen zal hij voortbrengen, met veldgewas moet gij u voeden.” Genesis, 2, 17-18

Los van het feit dat de mensen de aarde moesten bewerken om aan voedsel te komen, bleef hun dieet hetzelfde. Al bij al was dat gevarieerd, lekker en voedzaam, rijk aan vitamines en mineralen, enzymen, anti-oxidanten en aminozuren.

Het Genesis dieet

Zo dacht ook de voedingsdeskundige Gordon Tessler erover. Tessler was auteur van boeken als Breaking the Fat Barrier, Sex, Nutrition and You en Lazy Person’s Guide to Better Nutrition. Toen hij op zekere dag in de Bijbel had gebladerd, dacht hij bij zichzelf: ‘Wie beter dan God zelf, is de voedingsdeskundige bij uitstek?’ Tesslers ‘Genesis dieet’ was geboren. Het gelijknamige The Genesis Diet werd een bestseller.

Tessler voegt in zijn boek aan de toegelaten producten een reeks producten toe die strikt verboden zijn. Schrap zout uit je menu, schrijft hij, want zout heeft een negatieve invloed op het kalium in je lichaam. Schrap suiker uit je menu, want het overbelast de alvleesklier en verlaagt het zuurstofgehalte van het bloed. Schrap wit meel uit je menu, want dat heeft amper voedingswaarde. Schrap alle dierlijke, verzadigde vetten, want ze zorgen voor overgewicht.

Een beetje vis eten mag, maar garnalen, mosselen of oesters zijn uit den boze. Rund, schaap of kip kunnen, maar eigenlijk zijn vlees of vis overbodig, want peulvruchten en noten bevatten de noodzakelijke voedingsstoffen. Varkensvlees is not done. Wat zuivel betreft, enkel baby’s mogen melk drinken. Volwassenen kunnen af en toe karnemelk of yoghurt drinken.

Cherry picking

De lezer zal bemerkt hebben dat we ver afstaan van het ‘dieet’ van Adam en Eva. Tessler doet inderdaad aan cherry picking uit voedselvoorschriften elders in de Bijbel. Na de zondvloed, nog in het boek Genesis, geeft God aan Noah en zijn nakomelingen toestemming om ook vlees te eten:

“Alles wat leeft en beweegt zal u tot voedsel dienen. (…) Alleen vlees met het bloed er nog in, moogt ge niet eten.” Genesis 9, 3-4

In Leviticus 11 komen daar een hele reeks andere beperkingen bij. Varken, maar ook haas of kameel zijn onrein. Weekdieren en schaaldieren zijn onrein. Dus geen garnalen, scampi, oesters of Zeeuwse mosselen. Vogels als de oehoe, de ibis of de pelikaan en zeker ook vleermuizen zijn onrein. (Vleermuizen kunnen weliswaar vliegen, maar zijn zoals bekend geen vogels.) Insecten zijn onrein, met een opvallende uitzondering: sprinkhanen mogen wel op het menu.

Deuteronomium 14 somt op wat wel mag: runderen, schapen, geiten, herten, gazellen, damherten, antilopen, gemzen en berggeiten.

Dat alleen baby’s melk mogen drinken, haalt Tessler uit 1 Korinthiërs 3,2. Iets wat wel haaks staat op het land van melk en honing uit Numeri 13,27, dat aan alle joden, volwassenen incluis, was beloofd.

Zout

Verder negeert de voedingsdeskundige met gemak wat de Bijbel meldt over het gebruik van zout. Volgens Job is zout een smaakmaker dat het smakeloze of onsmakelijke verteerbaar maakt:

“Wordt ook het onsmakelijke gegeten zonder zout?” Job 6, 6

De deutero-canonieke Jesus Sirach somt zout zelfs op in een reeks essentiële behoeftes van de mens:

“De eerste levensbehoeften van de mens zijn water, vuur, ijzer, zout en tarwebloem, melk en honing, het bloed van de druif, olijfolie en kleding.”

Ook Jezus bestempelt zout als positief:

“Het zout is iets goeds. Maar als het zout zoutloos wordt, waarmee zult ge het dan zijn smaak hergeven?” Marcus 9, 50 (ook: Lucas 17, 34)

Smoothies

The Genesis Diet is dus allesbehalve een Genesis dieet. Het is evenmin vegan of vegetarisch. Tessler gebruikt de Bijbel waar het hem uitkomt en negeert wat hem niet uitkomt. De titel The Genesis Diet is even cosmetisch en commercieel als misleidend. Voor wie toch nog geneigd is naar de boekhandel te stappen of te surfen naar bol.com, nog dit: het boek is geen receptenboek, het is veeleer een filosofische uiteenzetting over gezond eten en leven.

Om de lezer bij het begin van de zomervakantie niet op zijn honger te laten, sluit ik alvast af met een tweetal vegan smoothies.

~ Luc Demullier

Boba	Perziksmoothie
Een thee die je kunt kauwen, heel next level. Ingrediënten 150 ml kokosmelk 100 ml koude groene thee met of zonder citroen 50 ml ananassap 1 el kurkumapoeder 2 handjes tapioca parels Bereiding Kook de tapioca, laat afkoelen en doe ze in een glas. Blend de andere ingrediënten door elkaar in de blender en giet het over de tapioca. Mag het iets zoeter? Roer er wat agave doorheen.	Ingrediënten 2 geschilde bananen 3 geschilde perziken 250 ml appelsap Bereiding In de blender en klaar