Tot in de negentiende eeuw kon je in vrijwel iedere stad terecht op een Latijnse School. Deze school bereidde je voor op een studie aan de universiteit.
Wie cum laude slaagt voor zijn of haar universitair examen of doctoraalexamen, heeft bovengemiddeld goed gepresteerd. De Latijnse benaming cum laude betekent “met lof”.
De Illustere school, ook wel het Athenaeum Illustre, was vanaf de zestiende eeuw de instelling voor hoger onderwijs in de Noordelijke Nederlanden. Verschillende universiteiten zijn voortgekomen uit de illustere scholen.
De didactische en pedagogische verwachtingen van het onderwijs in Nederland zijn de afgelopen eeuwen flink veranderd. Historicus Piet de Rooy beantwoordt in het boek Een geschiedenis van het onderwijs in Nederland (Wereldbibliotheek 2018) de vraag naar het hoe en waarom van het verander(en)de onderwijs en de uiteenlopende verwachtingen die maatschappij en politiek van het educatieve systeem hebben.
Het jaar 1880 is een mijlpaal in de emancipatie van de Belgische wetenschappen. Na verschillende mislukte pogingen slaagt de jonge onderwijzeres Emma Leclercq erin om haar inschrijving aan de wetenschapsfaculteit van de Universiteit van Brussel te doen aanvaarden. Hiermee openen zich voor het eerst mogelijkheden voor jonge vrouwen om carrière te maken als wetenschapper.
In 1917 bracht de Pacificatie een einde aan de sterk ideologisch geladen schoolstrijd in Nederland. Het bijzonder onderwijs kreeg dezelfde financiële ondersteuning als het openbaar onderwijs.