Ook tegenwoordig zijn paspoorten nog niet helemaal veilig, maar een politieke affaire zoals in de jaren tachtig van de vorige eeuw zal zich waarschijnlijk niet snel meer voordoen. Ze leidde tot hevige ambtelijke verdeeldheid en kostte diverse bewindslieden de kop. Minister van Buitenlandse Zaken Hans van den Broek – door het CDA een tijdlang als kroonprins beschouwd – hoefde niet af te treden, maar liep wel politieke schade op. Zelfs het kabinet viel bijna.
De paspoortaffaire brak uit in de jaren tachtig van de vorige eeuw, nadat het kabinet-Lubbers I in 1983 al beloofd had dat Nederland een nieuw reisdocument zou krijgen. Het beschikte toen over een zwart gekaft boekje dat als zodanig dienst deed. Het dateerde uit de jaren vijftig en stond bekend als het ‘zwarte vod’, omdat het heel makkelijk te vervalsen was.
De staat der Nederlanden wilde graag een fraudebestendig Europees paspoort. Een competentiestrijd zorgde daarbij voor geruzie tussen de ambtenaren van Binnenlandse en Buitenlandse Zaken. Die laatste wonnen, waarna ze een overeenkomst in 1986 mochten sluiten met de firma KEP, waarin het fotografiebedrijf Kodak, de Schiedamse drukker Elba en de elektronicagigant Philips samenwerkten.
Verplichtingen
KEP zou het nieuwe paspoort gaan ontwikkelen. Maar in het voorjaar van 1988 bleek dat het bedrijf zijn verplichtingen niet kon nakomen. Een parlementaire enquête volgde, want als niets meer helpt is dat het laatste redmiddel in Den Haag. Die parlementaire enquête vond plaats in de zomer van 1988 onder leiding van VVD-Kamerlid Loek Hermans (destijds nog onomstreden). Uit de enquête kwam naar voren dat er heel veel was misgegaan in de voorbije jaren. Diverse bewindslieden zouden ‘onzorgvuldig, chaotisch, gebrekkig en nalatig’ hebben gehandeld.
Voor minister Wim van Eekelen (Defensie) en staatssecretaris René van der Linden (Buitenlandse Zaken) betekende het eindverslag van de enquêtecommissie aftreden. Van Eekelen kreeg verwijten over zijn functie (die van staatssecretaris van Europese Zaken) in het vorige kabinet. Hij werd daarmee een van de zeer weinigen die ontslag kreeg op basis van een vorige baan.
NOS Journaal over het ontslag van Wim van Eekelen:
Ook het lot van Van den Broek was geruime tijd ongewis. Volgens de parlementaire enquêtecommissie was diens beleid bepaald niet vrij van kritiek. Maar door te dreigen met een kabinetscrisis redde premier Ruud Lubbers zijn politieke leven. Het kabinet viel vervolgens nog bijna, maar de coalitiepartners CDA en VVD hadden geen zin om van elkaar afscheid te nemen (later wel).
Oude adel
Nederland voert een nieuw paspoort in. Het lijkt wel oorlog!
De Visser stond links in de PvdA. Begin jaren negentig verliet hij teleurgesteld de partij, die zich opmaakte het WAO-akkoord te steunen. Hij werd lid van GroenLinks. Pas onder Paars I werd een Europees paspoort ingevoerd. Dat was in 1995. Het was overigens niet fraudebestendig. En dat is het nog steeds niet.
