Het Spoorwegmuseum in Utrecht heeft een bijzonder affiche uit 1925 verworven, afkomstig uit Nederlands-Indië. Het affiche, ontworpen door Ben Frank, werd via een veiling in de Verenigde Staten aan de collectie van het museum toegevoegd.
Het historische document is een uitgave van de Staatsspoorwegen, de door de Nederlandse overheid opgerichte spoorwegmaatschappij die tot de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949 een uitgebreid spoornetwerk op Java en Sumatra exploiteerde.
Affiche gericht op Indische reizigers
In tegenstelling tot veel ander promotiemateriaal uit die tijd richtte het affiche zich niet op de Nederlandse elite, maar op welgestelde reizigers van Javaanse en Nederlands-Indische afkomst. De kleurrijke voorstelling prijst in verschillende talen de voordelen van treinreizen aan en bevat subtiele verwijzingen naar de sociale status van de reizigers. Zo is er bijvoorbeeld de witte ‘djas toetoep’ van de centrale figuur, een kledingstuk dat vaak werd geassocieerd met de bovenklasse. De beleefdheidstitel ‘Mas’, traditioneel gebruikt voor de (lagere) Javaanse adel, onderstreept dit sociale onderscheid volgens het museum.
De tekst op het affiche laat zien hoe men de trein als aantrekkelijk vervoermiddel wilde positioneren.

“De man in het gele jasje: “Taxi, meneer?”
De heer: “Nee! Neem gewoon de trein. Dat is sneller, goedkoper en veel leuker! Reizigers en goederen met de Staatsspoorwegen zijn voordelig, snel en betrouwbaar.”
Met ondersteuning van het Project Indisch Erfgoed Digitaal (PIED) zal het Spoorwegmuseum onderzoek doen naar de herkomst en betekenis van het affiche en worden ook andere onderdelen van de collectie onderzocht en online toegankelijk gemaakt. Het museum beheert ruim vierduizend objecten, waaronder foto’s, affiches, documenten en treinmodellen, die inzicht bieden in de spoorwegen van Nederlands-Indië/Indonesië. Enkele jaren geleden waren verschillende van deze objecten te zien in de tentoonstelling Sporen van Smaragd.