Trulli in Alberobello

Het stadje Alberobello, gelegen in de ‘hiel’ van Italië, valt op door zijn zogeheten trulli. Deze karakteristieke witgekalkte huisjes met opvallende kegelvormige daken werden in het verleden naar verluidt onder meer gebouwd om belastingen te omzeilen. Tegenwoordig trekken de opvallende huisjes vooral toeristen. De trulli staan sinds 1996 op de werelderfgoedlijst van UNESCO.

Trullo model — Model van een trullo: de ruimte tussen de binnenmuur en de buitenlaag van stenen dakpannen (chiancharelle) is gevuld met steenpuin, en het gewelf bestaat uit gestapelde stenen bogen (voussoirs) (CC BY 2.5 – Marcok – wiki)

De trulli zijn een sprekend voorbeeld van Italiaanse volksarchitectuur en onder meer interessant omdat bij de bouw gebruik wordt gemaakt van prehistorische technieken. De woningen zijn gemaakt met ruw bewerkte kalkstenen keien, die de lokale bewoners in de omgeving vonden. Bijzonder is dat men tijdens de bouw geen cement gebruikte, waardoor de huisjes in relatief korte tijd konden worden afgebroken.

Trullihoofdstad

Wanneer in het gebied rond het huidige Alberobello, in de regio Apulië (Puglia), de eerste trulli werden gebouwd is niet helemaal duidelijk. Wel bekend is dat het gebied vanaf begin zeventiende eeuw een bevolkingstoename kende, mede doordat een graaf besloot boeren naar de omgeving te sturen om bos te kappen en land te bewerken. Vanwege wetten die permanente bewoning zwaarder belastten, werden de trulli toen aanvankelijk als makkelijk afbreekbare tijdelijke bijgebouwen neergezet.

Straatje in Alberobello (CC0 – Pixabay – MemoryCatcher)

In de loop der tijd zijn de meeste historische trulli opgeknapt en verstevigd, waardoor het permanente bouwwerken zijn geworden. Het stadje Alberobello staat tegenwoordig bekend als dé ’trullihoofdstad’. De wijken Rione Monti en Aia Piccola bestaan vrijwel volledig uit trulli die op veel plekken tegen elkaar zijn gebouwd waardoor golvende structuren zijn ontstaan. Hier zijn meer dan vijftienhonderd trullo-structuren te vinden. Ook bijzonder is de trullokerk Sant’Antonio, die gebouwd is in de kenmerkende lokale stijl en eveneens een kegelvormig dak heeft.

De trullokerk Sant'Antonio, Alberobello — De trullokerk Sant’Antonio, Alberobello (CC0 – Pixabay – MemoryCatcher)

De zogeheten Trullo Sovrano moet tot slot ook nog genoemd worden. Dit is namelijk de enige trullo in Alberobello die uit twee verdiepingen bestaat. Deze extra verdieping is bereikbaar via een bakstenen trap. De kegelvormige koepel van het bouwwerk is met veertien meter relatief hoog, waardoor het gebouw al van veraf is te zien. De oudste delen van Trullo Sovrano dateren uit begin zeventiende eeuw. Tegenwoordig is er een museum in gevestigd.

Koel in de zomer

De trulli zijn niet alleen architectonisch uniek, maar ook klimatologisch interessant. Dankzij de gebruikte bouwtechniek blijven de woningen namelijk relatief koel in de zomer en warm in de winter, wat ze ideaal maakt voor het mediterrane klimaat van de Zuid-Italiaanse provincie Bari.

Trulli zijn door de Italiaanse wet aangewezen als nationale monumenten, zodat ze behouden blijven voor toekomstige generaties.