Het eind van de Tweede Wereldoorlog leek ook het einde in te luiden van het fascisme en zijn racistische broertje; het nationaalsocialisme. In de academische wereld werd sindsdien hard gewerkt aan een sluitende definitie van wat fascisme nu ‘eigenlijk’ was.
Als na 1945 iemand onwelgevallige ideeën of gedrag vertoont wordt hij ‘fascist’ genoemd en daarmee effectief onschadelijk gemaakt, want wie wil er nu iets te maken hebben met het fascisme? De werkelijkheid is natuurlijk niet zo simpel.
In de begintijd was de NSB niet (of nauwelijks) antisemitisch. Er waren zelfs vele Joden lid van de partij. Musserts beweging richtte zich op het fascisme zoals dat onder Mussolini in Italië aan de macht was gekomen en dit Italiaanse fascisme was niet gebouwd op antisemitisme. Maar nadat de NSB tegen een muur van verboden was opgelopen, bood Mussolini geen
Waarom zou iemand fascist of nationaalsocialist willen worden? Per slot van rekening weet de eigentijdse beschouwer dat fascisme en nationaalsocialisme ideologieën zijn van het kwaad, van de dood en van de vernietiging.
Emile Verviers vond dat het Nederlandse volk een sterke leider nodig had en hij keek bewonderend naar Mussolini en diens fascisme. Hij noemde hem ‘onze Italiaansche geestverwant’.
Biografische schets van de fascistische politiek activist Bertus Smit (1897-1994).
In januari 1923 was Hugo Sinclair de Rochemont een van de vier oprichters van het anti-democratische Verbond van Actualisten, de allereerste Nederlandse fascistische partij.
Alfred Haighton heeft in de geschiedenis van het vroege Nederlandse fascisme niet slechts met zijn geld, maar ook met zijn manipulatieve, twistzieke en achterdochtige karakter een grote rol gespeeld.
Rob Groeninx van Zoelen (1889-1979), Nederlands publicist, antiquair en fascistisch politicus.
Jan Baars was onder meer leider van de Algemeene Nederlandsche Fascisten Bond (ANFB), de eerste Nederlandse fascistische partij van enige betekenis.
Het fascisme is een politiek stelsel dat zich kenmerkt door een autoritair nationalisme en sterk antidemocratisch karakter heeft.