Bibliotheca Philosophica Hermetica naar Allard Pierson

Na tien jaar ondergebracht te zijn bij de Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag heeft de minister van Cultuur besloten het Rijksdeel van de Bibliotheca Philosophica Hermetica (BPH) opnieuw naar Amsterdam te brengen. Het Allard Pierson, museum en kennisinstituut voor de erfgoedcollecties van de Universiteit van Amsterdam, krijgt de 4400 werken in langdurige bruikleen.

De Bibliotheca Philosophica Hermetica is een verzameling van 25.000 manuscripten en gedrukte werken over de hermetische traditie. Dit is een verzamelnaam voor filosofisch-religieuze en praktisch-esoterische teksten die zijn ontstaan in het hellenistische Egypte, en die hun ingang vonden in zowel de joodse, christelijke als Arabische cultuur. De BPH bevat vele, vaak zeldzame en unieke werken over onder meer Rozenkruisers, alchemie, mystiek, gnosis, soefisme, kabbala, antroposofie, vrijmetselaars en de heilige graal.

Wetenschappelijke bibliotheek

De collectie is ontstaan als privébibliotheek van de Amsterdamse ondernemer Joost Ritman. In 1984 werd de bibliotheek publiek toegankelijk. Onder leiding van conservator en later directeur Frans A. Janssen (1983 tot 2002) groeide de collectie exponentieel en werd de bibliotheek een belangrijke wetenschappelijke onderzoeksinstelling.

In 2005 verwierf de Nederlandse staat een belangrijk deel van de bibliotheek. Sinds 2010 draagt de KB zorg voor het Rijksdeel van de BPH. Tien jaar later keert de collectie terug naar Amsterdam. Het Allard Pierson bevindt zich op loopafstand van de Embassy of the Free Mind in het Huis met de Hoofden aan de Keizersgracht waar het andere deel van de Bibliotheca Hermetica Philosophica is ondergebracht.

Toegankelijkheid

Het Rijksdeel van de BPH sluit volgens het museum perfect aan bij de erfgoedcollecties van de Universiteit van Amsterdam, beheerd, ontsloten en gepresenteerd door het Allard Pierson. Onder die collecties bevindt zich al een internationaal belangrijke verzameling boeken en geschriften op het vlak van non-conformistische christelijke groeperingen vanaf de zestiende eeuw. De collectie omvat zeldzame handschriften uit de kring van de Moderne Devotie, maar ook brieven en publicaties van spirituele leiders als Hendrik Niclaes, David Joris en Antoinette Bouriginon.

De verhuizing van het Rijksdeel naar de UvA garandeert toegankelijkheid van de collectie voor onderwijs en onderzoek. Het Allard Pierson gaat daarvoor nauw samenwerken met het Centre for the History of Hermetic Philosophy and Related Currents (Leerstoelgroep Geschiedenis van de hermetische filosofie en verwante stromingen).

Het Rijksdeel van de BPH zal in de loop van 2021 beschikbaar zijn, zowel voor onderzoekers uit binnen- en buitenland, als voor geïnteresseerd publiek. Het Allard Pierson gaat de 4400 werken catalogiseren, waar nodig restaureren, en gedeeltelijk digitaliseren. Onderdelen uit het Rijksdeel van de BPH-collectie zullen regelmatig te zien zijn in de vaste tentoonstelling Van Nijl tot Amstel waar bezoekers kunnen kennismaken met 10.000 jaar cultuurgeschiedenis.

Ook interessant: Commotie om beroemde Ritman-bibliotheek
Overzicht van boeken over de Middeleeuwen