Jona Lendering
Filmpjes uit Irak
Verwacht geen Hollywood. We probeerden licht te reizen en hadden alleen een telefoon en een klein microfoontje bij ons, geen statief. De wind, het felle zonlicht en de hitte speelden ons regelmatig parten. Meer dan eens zagen we zelf niet wat we aan het filmen waren. Ook improviseerde ik de tekst te plekke, zonder aantekeningen. Kortom, het was amateurisme – maar in de beste zin van het woord: gemaakt uit liefde. Kees Huyser heeft van het ruwe materiaal nog wat toonbaars gemaakt. Waarvoor veel dank (en een fles met drank).
“The Rise of Civilization”
We beginnen de reeks in Al-Qurna, waar de Eufraat en Tigris samenkomen. Ik mijmer er over de wijze waarop de twee stromen het antieke landschap en de geschiedenis vormden.
Deel twee: Uruk. We kwamen er te laat aan om u veel zinvols te tonen, dus ik vertel maar wat u eigenlijk had moeten zien. Meer informatie hier, daar en daar.
Het volgende filmpje gaat over Eridu. Ik zie er ronduit belachelijk uit met een hoed waarvan de randen door de wind zijn verbogen. Maar ik heb wel kleitabletten om te tonen. Dat dan weer wel.
We bezochten de Moeras-Arabieren. Die leven weliswaar in de eenentwintigste eeuw ná Christus maar hun levenswijze speelt een rol bij de uitleg van de vroegste fase van de Mesopotamische cultuur. Er is trouwens een goed boek over de Moeras-Arabieren, waarover u hier meer leest.
De Vroege Bronstijd
De vijfde aflevering behandelt de oud-Sumerische hoofdstad Kish. Nog eeuwenlang presenteerde elke vorst die de hegemonie claimde zich als “koning van Kish”.
Ik vond Nippur, met een bizar modern bouwsel op de top van een ziggurat, een interessante opgraving.
Borsippa was ook al zo bijzonder. Mensen die picknicken op een ziggurat, kinderen die voetballen in het zand en een hedendaags islamitisch heiligdom.
In Girsu werden we welkom geheten door Turkse en Britse archeologen die ons vertelden over hun activiteiten. Ik klets wat over een brug en vertel ook wat over conserveringswerkzaamheden.
De Midden- en Late Bronstijd
De plunderschade aan de oude stad Larsa – we zijn beland in het vroege tweede millennium – valt mee. Ik vond dit overigens geen bijster interessante site.
Maar dan Aššur! We kwamen er laat op de dag aan maar het is een interessante opgraving. Meer hier. Het portret van koning Maništušu dat ik noem, is overigens niet in Aššur gevonden maar in Nineveh. Dat krijg je met die improvisaties.
Deel elf: het oudste Babylon. Ik sta voor een stenen leeuw wat te kletsen. Babylon had twee bloeiperioden: ten tijde van koning Hammurabi in de achttiende eeuw v.Chr. en ten tijde van Nebukadnezar in de zesde eeuw v.Chr. Daarover zometeen meer.
In de tweede helft van het tweede millennium was de niet heel goed begrepen Kassitische dynastie in Babylonië aan de macht. Aqar Quf was de hoofdstad. Een leukere opgraving dan ik had verwacht.
De IJzertijd
Na Aššur was Kalhu de hoofdstad van Assyrië. Deze stad heel ook wel Nimrud, zoals wel meer antieke ruïnes in het Midden-Oosten. De zogenaamd islamitische staat heeft er helaas serieus huis gehouden.
De voorlaatste hoofdstad van Assyrië was Khorsabad of, zoals het in de Assyrische tijd heette, Dur-Šarrukin. Het bleek een zanderige vlakte met op één plek iets dat herkenbaar was als oud heiligdom. Een deel van de opgraving was in gebruik genomen als voetbalveld.
Nineveh was de laatste hoofdstad van Assyrië. Alweer een zandvlakte, maar wel een zandvlakte waarin de Bibliotheek van Aššurbanipal is gevonden. Italiaanse archeologen onderzochten een metaalwerkplaats. Meer hier.
Het zestiende filmpje is het tweede over dat we opnamen in Babylon – dit keer gewijd aan het Babylon van Nebukadnezzar. Ik doe mijn praatje met op de achtergrond de Etemenanki ofwel Toren van Babel. Of wat daarvan over is dan.
Hellenisme
De stad Charax, gesticht door Alexander de Grote, is in feite door voorloper van het huidige Basra: de overslaghaven van Irak, waar producten van zeeschepen werden overgenomen door rivierschapen. Meer hier.
De kunstmatige Attar-grotten dienden om in de hellenistische en Parthische tijd de doden te begraven. Het is nu moeilijk voor te stellen dat in de omgeving mensen hebben gewoond, want het meer waarbij ze leefden, is grotendeels opgedroogd.
We waren de eerste toeristen sinds de nare tijd van de zogenaamd Islamitische Staat die Hatra bezochten. De schade viel mee. Of ze was door de Italiaanse archeologen deskundig gerestaureerd. Meer hier.
Gelegen aan de samenvloeiing van een kanaal en de Tigris kon Ktesifon alleen maar een belangrijke stad worden. En als Parthische en Sasanidische hoofdstad was het dat ook.
Arabisch Irak
De Pers Salman was eerst christen en later een van de eerste moslims. De metgezel van de profeet Mohammed was gouverneur van het Tweestromenland en ligt begraven bij zijn residentie Ktesifon.
De oudste moskee van Irak staat even ten zuiden van Basra. Het gebouw dateert uit 636 maar daar is niets meer van te zien. Imam Ali zou er hebben gebeden.
Een mooi voorbeeld van de Arabische architectuur is het paleis van Ukhaider. Ook interessant omdat het vooruitwijst naar de West-Europese gotiek.
Over de spiraalvormige minaret van Samarra heb ik al eens geblogd. Het filmpje was het eerste dat we opnamen en we maakten een knullige fout. Ik zie er ronduit belachelijk uit.
De moderne tijd
Ik heb de stad Ur, waarover ik al eens blogde, tot het einde bewaard. De archeoloog Woolley heeft hier in de twintigste eeuw wetenschapsgeschiedenis geschreven.
Tot slot: Nebi Yunus. Het graf van de profeet Jona in Nineveh, tegenover Mosul, is vrij efficiënt vernietigd. Het zesentwintigste filmpje is dus een filmpje in mineur. Het is niet anders. Irak heeft echter ook mooie dingen te bieden. Zie daarvoor de andere filmpjes.
