Op je paasbest – Betekenis en herkomst

Er op je paasbest uitzien of op je paasbest gekleed zijn, is een gezegde dat bij veel mensen bekend is. Wat het betekent, is vrij algemeen bekend. Maar waar komt ‘op je paasbest’ als woordcombinatie vandaan? En welke andere uitdrukkingen en gezegden zijn er die naar Pasen verwijzen?

Op je paasbest: over de betekenis

Mensen die op hun paasbest gekleed zijn, zien er op hun allermooist uit. Ze hebben hun beste en mooiste kleding aan en kunnen op dat vlak eigenlijk niet overtroffen worden. De betreffende personen zien er in modieuze zin dus pico bello uit. Een variatie op het gezegde, te vinden in de Dikke Van Dale, is ‘zijn paasbest aantrekken’, ofwel: de beste kleding aantrekken die in de garderobe hangt.

Herkomst van de uitdrukking

Het gebruik om op zijn of haar paasbest gekleed te zijn, komt van het christelijke feest Pasen, waarbij de opstandig van Jezus van Nazareth wordt herdacht. Katholieken die tijdens Pasen ter communie gingen en de biecht gingen aflegden, zorgden ervoor dat er qua kledingstijl op hun paasbest uitzagen. In vroegere tijden, toen een bad nemen nog niet algemeen gangbaar was, waren de Paasdagen tevens de tijd om via te baden en het lichaam grondig schoon te maken.

Katholieken die niet ter communie gingen met Pasen, begingen volgens de kerk feitelijk een zonde. Pasen is in de katholieke traditie dan ook bij uitstek de tijd voor zowel innerlijke als uiterlijke reiniging en voor hernieuwde schoonheid.

Naast een religieus feest was Pasen voor veel mensen ook de tijd om thuis de grote voorjaarsschoonmaak ter hand te nemen. Door het aanbreken van het voorjaar en de naderende zomer gebruikten veel mensen de Paasdagen om de kolenkachel schoon te maken en tot het najaar op te bergen. Kolenkachels zorgden in huis voor roetvlekken. Deze werden schoongemaakt, waarna het interieur er weer een tijd tegenaan kon.

Andere uitdrukkingen en zegswijzen die verwijzen naar Pasen

Er zijn nog enkele andere bijzondere uitdrukkingen en gezegden die een link hebben met het christelijke Paasfeest. Een voorbeeld is ‘vijgen na Pasen’, wat duidt op een situatie of ontwikkeling die te laat komt. Een positievere betekenis heeft de uitspraak ‘het is Pasen en Pinksteren’. Dit wordt gezegd als er sprake is van een gelukkige gebeurtenis of ontwikkeling.

Van mensen die niet of nauwelijks lachen, wordt wel eens gezegd dat, als hij of zij eindelijk wel een keer lacht, ‘het Pasen achter zijn of haar oren is’. Zeker ook een vermelding verdient de zegswijze ‘Pasen en Pinksteren laten zien’. Mensen die dit doen, laten hun meest intieme delen, ofwel hun geslachtsapparatuur, aan anderen zien.

Last but not least noemen we nog de uitdrukking ‘men roept zo lang Pasen, tot het eens komt’. Hiervan is sprake in gevallen dat er lang en hartstochtelijk naar iets is toegeleefd en het gehoopte eindelijk uitkomt.

Boek: 100 procent Pasen. Bijgeloof, geloof en volksgebruiken in Nederland

Bronnen ▼