Restauratie Romeinse sarcofaag van Simpelveld voltooid

De afgelopen anderhalf jaar is in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden gewerkt aan de restauratie van de zogeheten sarcofaag van Simpelveld. De 2,5 meter grote zandstenen kist uit de Romeinse tijd werd in 1930 in Limburg gevonden en was toen gedeeltelijk in stukken gebroken. Oude restauraties en de inmiddels negentig jaar oude constructie onder de sarcofaag waren nodig aan vervanging toe.

De volledige kist is de afgelopen maanden helemaal uit elkaar gehaald en vervolgens opnieuw in elkaar gezet en voorzien van een modern onderstel.

Een vermogende dame

De sarcofaag van Simpelveld uit ca. 200 na Chr. is uniek vanwege het beeldhouwwerk aan de binnenkant. Op de wanden is de grafeigenaresse afgebeeld, te midden van haar bezittingen in de luxe kamer van haar villa. In de kist zijn crematieresten, sieraden en parfumflesjes aangetroffen. Er lagen waarschijnlijk nog meer grafgiften in, maar het gat in een van de kistwanden doet vermoeden dat grafrovers de kist in het verleden deels leeghaalden. Uit onderzoek naar het botmateriaal in 2016, bleek dat de dame van Simpelveld tussen 35 en 50 jaar oud was toen ze stierf, en een goed leven leidde, zonder zware arbeid.

De restauratie van de sarcofaag was afgelopen anderhalf jaar live te volgen in het museum. Gedurende de lockdowns vanwege corona was het project online te volgen. De restauratie van de 1500 kilo zware kist was een tijdrovende en zware klus. Allereerst werden alle oude restauraties verwijderd. Tijdens een vorige restauratie was een cementlaag rondom de sarcofaag aangebracht, die zeer sterk hechtte aan de zachte poreuze zandsteen van de sarcofaag. Daarom moesten de restauratoren hierbij uiterst secuur te werk gaan om het zandsteen niet beschadigen .

Hierna werden de afzonderlijke fragmenten schoongemaakt en ontdaan van oude mortelvullingen en verlijmingen. Daarna konden de restauratoren de losse delen van de sarcofaag van elkaar nemen. Na die ontmanteling werd het grote, nog complete deel van de sarcofaag op een nieuw onderstel getakeld, waarna de losse stukken er weer aan zijn teruggezet. Voor de restauratoren was dit een ‘minutieuze puzzel’, waarbij elk fragment zorgvuldig werd gedocumenteerd en met wiggen moest worden ‘gesteld’. Hierna zijn de ontbrekende delen weer aangevuld, dit keer met minder harde vulmaterialen die het zandsteen niet aantasten en niet sterk aan het oppervlak hechten. Als in de toekomst opnieuw een restauratie nodig is, kunnen deze aanvullingen eenvoudig en zonder schade verwijderd worden.

De volledig gerestaureerde sarcofaag is vanaf komend Paasweekend in een nieuwe vitrine te bewonderen.

Romeinse villaterreinen

De restauratie van de sarcofaag van Simpelveld vormde de aanleiding van een groot onderzoeksproject naar de twintig Romeinse villaterreinen die het museum in de vorige eeuw in Limburg heeft opgegraven. Simpelveld bevindt zich in een regio met veel luxe Romeinse villa’s en bijbehorende rijke graven. Dit gebied strekt zich uit van Noordwest-Frankrijk, via Midden-België tot Keulen. In de Romeinse tijd werd hier veel geld verdiend met de graanhandel. De resultaten van dit onderzoek, getiteld ‘Een Romeinse idylle. Villa’s in Limburg’, zijn in de zomer van 2024 te zien in een tentoonstelling.

Boek: Geschiedenis van Nederland, 0-1100