Umberto Nobile en de Norge

Italiaanse ontdekkingsreiziger. Maakte het luchtschip de Norge waarmee hij in 1926 samen met onder andere Amundsen en Ellsworth naar de geografische noordpool vloog.

Umberto Nobile werd op 21 januari 1885 geboren in Lauro, een dorp in de Italiaanse regio Campanië. Na enkele technische opleidingen te hebben gevolgd kwam hij te werken voor de Italiaanse spoorwegen. Vanaf 1911 ging hij zich verdiepen in de ontwikkeling van luchtschepen.

Gedurende de Eerste Wereldoorlog richtte hij het bedrijf Stabilimento di Construzione Aeronautiche op. Een bedrijf dat luchtschepen voor de Italiaanse krijgsmacht bouwde.

De bekende Noorse ontdekkingsreiziger Roald Amundsen had plannen om met een luchtschip naar de geografische noordpool te vliegen. Eerder bereikte de reislustige Noor al als eerste mens ooit de geografische zuidpool. In 1925 kwam Amundsen in contact met Umberto Nobile en hij meende dat diens luchtschip Nobiles N1 het meest geschikt was voor de onderneming naar de noordpool. Amundsen kocht het luchtschip met steun van de rijke James Ellsworth en noemde het schip vervolgens Norge.

Umberto Nobile nam deel aan de expeditie die op 11 mei 1926 van start ging. Vanaf Spitsbergen vloog het door de Italiaan gebouwde luchtschip in zestien uur naar de geografische noordpool. De bemanningsleden gooiden hierop Noorse, Amerikaanse en Italiaanse vlaggen naar beneden.

Mogelijk was dit de eerste keer dat de mens aanwezig was op de geografische noordpool. Eerdere claims van ontdekkingsreizigers als Frederick Cook en Robert Peary zijn namelijk omstreden.

N2 ‘Italia’

Na afloop van de expeditie begon Nobile aan de bouw van een nieuw luchtschip, de N2 ‘Italia’. Met dit schip werd in 1928 een nieuwe noordpoolexpeditie ondernomen, ditmaal onder Italiaanse vlag. Het luchtschip vertrok op 23 mei 1928 vanuit Spitsbergen en bereikte op 24 mei de noordpool. Op de terugweg sloeg het noodlot toe. De wind was ongunstig en bovendien begon het te sneeuwen, waardoor het schip zwaarder werd. Zelfs nadat veel ballast overboord gegooid was, bleef de N2 ‘Italia’ dalen. In het noorden van Nordaustlandet raakte het luchtschip in het ijs en verloor het de stuurgondel en de achterste motorgondel. Het schip was hierdoor een stuk lichter geworden en steeg weer. Op dat moment bevonden zich nog zes man in de N2 ‘Italia’.

In de losgescheurde stuurgondel en de achterste motorgondel bevonden zich in totaal tien man, waaronder Umberto Nobile. Bij reddingspogingen kwamen zes hulpverleners om het leven. Onder hen ook Roald Amundsen. Nobile en zeven deelnemers aan de expeditie konden uiteindelijk worden gered.

Nobile werd door een commissie van onderzoek verantwoordelijk gesteld voor het mislukken van de tocht, en uit de dienst ontslagen. Van 1930 tot 1936 verbleef hij in de Sovjet-Unie, van 1939 tot 1942 in de Verenigde Staten en in 1943 keerde hij naar Italië terug. Na 1945 was hij enige jaren lid van het Italiaanse parlement.

• Boek: Zeevaarders en ontdekkingsreizigers
• Overzicht: Lijst van ontdekkingsreizigers