Frederick Cook, de eerste mens op de Noordpool?

De Amerikaans ontdekkingsreiziger Frederick Cook beweerde in 1908 dat hij als eerste de noordpool had bereikt. Hard bewijs hiervoor leverde hij echter niet.

Frederick Albert Cook werd op 10 juni 1865 geboren in Hortonville, een plaats in de Amerikaanse staat Wisconsin. Dit als zoon van de Duitse immigranten Theodore A. Koch en Magdalena Koch. Hij volgde opleidingen aan de universiteiten van Columbia en New York en behaalde in 1890 zijn artsendiploma. In 1889 trouwde hij met Libby Forbes. Deze overleed korte tijd later in het kraambed. Op zijn 37e verjaardag trouwde Cook voor de tweede keer. Dit met Marie Fidele Hunt. Uit dit huwelijk, dat in 1923 werd ontbonden, werd één dochter geboren.

Als arts reisde Frederick Cook mee op verschillende poolexpedities. Zo was hij lid van Robert Peary’s expeditie van 1991-92 en tijdens de expeditie van de Belgische ontdekkingsreiziger Adrien de Gerlache in de jaren 1897-99. Tijdens laatstgenoemde expeditie had hij veel werk te verrichten nadat het schip de Belgica vast was komen te zitten in het ijs. Tijdens deze expeditie maakte hij kennis met een andere beroemde ontdekkingsreiziger: Roald Amundsen. De twee ontwikkelden een vriendschap.

In 1903 leidde Cook een expeditie naar Mount McKinley, een berg van 6194 meter hoog in Alaska. Drie jaar later volgde een tweede expeditie naar de hoogste berg in Noord-Amerika. Hij claimde de berg beklommen te hebben maar uit foto’s die ter plekke waren gemaakt bleek later dat deze foto’s gemaakt waren op 30 kilometer afstand van de top.

Nog voordat dit bekend was geworden begon Frederick Cook aan een missie naar het poolgebied. Hij deed het voorkomen alsof het om een jachtexpeditie ging, maar in werkelijkheid wilde hij als eerste mens ooit de noordpool bereiken. Hij vertrok in 1907 samen met de Eskimo’s Ahwelah en Etukishook en claimde op 21 april 1908 de Noordpool bereikt te hebben. Dit werd al snel betwist. Cook zou volgens menigeen veel te weinig proviand bij zich hebben gehad voor de lange tocht naar de noordpool en bovendien waren er geen echte bewijzen en spraken de Eskimo’s Ahwelah en Etukishook elkaar tegen.

Frederick Cook is dan ook niet de geschiedenisboeken ingegaan als de man die onbetwist als eerste de geografische noordpool bereikte. Slechts als de man die claimde als eerste de noordpool te hebben bereikt. Een maand nadat Cook de noordpool zou hebben bereikt claimde diens concurrent Robert Peary het noordelijkste punt van de aarde te hebben bereikt. Of dat ook echt zo was werd ook betwijfeld. Peary zou afgaande op diens logboek dagelijks onwaarschijnlijk grote afstanden hebben afgelegd, tijdens de laatste vier dagen niet minder dan 250 kilometer.

President Theodore Roosevelt geloofde niet dat Frederick Cook de noordpool had bereik. Wel meende hij zeker te weten dat Peary dit was gelukt, zo schreef hij in oktober 1909 in een brief aan zijn zus. Nadat duidelijk was geworden dat Cook een tijd eerder helemaal niet de top van Mount McKinley had bereikt, was er niet veel meer over van de reputatie van de ontdekkingsreiziger. Een groot deel van zijn leven probeerde Cook zijn claim te rechtvaardigen en sleepte hij diegenen die hem van fraude betichtten voor de rechter. Zelf werd Cook in 1923 veroordeeld vanwege aandelenfraude. Tot 1930 zat hij in het gevang.

Frederick Cook overleed op 5 augustus 1940 en werd begraven in Buffalo.

• Boek: De winter van de Belgica – Willy Schuyesmans
• Boek: Zeevaarders en ontdekkingsreizigers
• Lijst van ontdekkingsreizigers