De term anarchisme is een bekend begrip uit de politieke geschiedenis. Wat is de betekenis van anarchisme? Welke principes hangt een anarchist aan? En wanneer ontstond het anarchisme mondiaal en in Nederland?
Betekenis van anarchisme
In de volksmond betekent anarchie gevoelsmatig chaos of wanorde, maar de diverse varianten van anarchisme hebben een ander uitgangspunt. Vaak streeft het anarchisme naar kleine samenlevingsvormen zonder hiërarchie, dwang en machtsstructuren. Anarchisme is dus iets anders dan anarchie.
Het begrip ‘anarchisme’ is voor het eerst in 1840 gebruikt door de Franse denker Pierre-Joseph Proudhon (1809-1865), in diens werk Wat is eigendom? (Qu’est-ce que la propriété?) Proudhon staat ook bekend als de eerste persoon die zichzelf anarchist noemde.
Korte geschiedenis van het anarchisme: enkele hoofdlijnen
Het anarchisme is, net als veel andere -ismen (denk aan het feminisme, confessionalisme, nationalisme en socialisme) ontstaan in de negentiende eeuw en een product van de Franse Revolutie en de Verlichting.
Als politieke stroming kwam het anarchisme rond 1860 op, als een afsplitsing van het socialisme en communisme. Het grote verschil is dat anarchisten ook na de overname van de macht door de arbeiders, via de politieke weg of een revolutie, geen gezagsstructuren wenst. Een belangrijke overeenkomst is dat beide -ismes streven naar collectief bezit van productiemiddelen en goederen.
De bekendste Nederlandse anarchist was Ferdinand Domela Nieuwenhuis (1846-1919), die tegen de vijf K’s streed: Kerk, Koning, Kapitaal, Kazerne en Kroeg. Verder ontstonden er in Nederland rond 1900 diverse christen-anarchistische bewegingen, onder meer rond Felix Ortt in Blaricum. Deze groep centreerde zich rond de in 1897 opgerichte antimilitaristische periodiek Vrede.
Na de Tweede Wereldoorlog, toen de nazi’s het anarchisme in Nederland verboden, leefden anarchistische ideeën weer op in bewegingen als Provo, rond de hippies en in de kraakbeweging.
De voorgeschiedenis van het proletarisch winkelen
Ferdinand Domela Nieuwenhuis: biografie van een Friese anarchist
Boek: On Anarchism
Video over de achtergrond van het anarchisme (in Nederland):
Bronnen ▼
Internet
-https://www.ensie.nl/sander-weijers/anarchisme
-https://www.britannica.com/topic/anarchism
-http://content.time.com/time/world/article/0,8599,2040304,00.html
-https://nl.wikipedia.org/wiki/Anarchisme
-https://robertgraham.wordpress.com/the-anarchist-current/