Geschiedenis van het Communisme

Tsaar Nicolaas II met zijn vrouw Alexandra en hun vijf kinderen in 1913.

Politieke geschiedenis·Rusland·Voorpagina

Tsaristische juwelen duiken op in Bussum

Over diamanten, een dame en een dichter gaat deze historische episode. De dame gaf de diamanten aan de dichter. Dat gebeurde bij hem thuis, in het groene, rustige Gooi. Het was februari 1919. In Rusland vochten de bolsjewieken op vele fronten om hun revolutie in leven te houden. Een half jaar eerder waren de afgetreden tsaar en zijn gezin geëxecuteerd.

Het gebouw in het midden is Hotel Beau Séjour in Zimmerwald, rechts het gelijknamige pension. De afbeelding stamt uit 1864.

Eerste Wereldoorlog·Politieke geschiedenis·Zwitserland

Subversieve vogelvrienden tegen de wereldoorlog

Terwijl de Eerste Wereldoorlog op de slagvelden onbarmhartig slachtoffers maakte, wekte een internationale socialistische conferentie in het Zwitserse dorpje Zimmerwald opzien in Europa. Van de achtendertig afgevaardigden die zich daar begin september 1915 tegen de oorlog uitspraken, kwam er één uit Nederland: dichteres/politica Henriette Roland Holst.

Foto gemaakt tijdens een CPN-congres in 1950

Boekbesprekingen·Politieke geschiedenis

Dat je CPN-lid was, hing je niet aan de grote klok

Kort na de Tweede Wereldoorlog was de Communistische Partij van Nederland (CPN) een belangrijke politieke partij. Bij de verkiezingen van 1946 haalde ze zelfs ruim 10 procent van de stemmen. Die populariteit hield ze niet lang vol, maar ook in de jaren vijftig, zestig en zeventig telde de CPN nog tienduizenden aanhangers.

'Gelijk loon voor gelijke arbeid' en 'Vrede': Vredesdemonstratie Nederlandse Vrouwenbeweging, Amsterdam, maart 1949. (Foto: Ben van Meerendonk /AHF, collectie IISG)

Boekfragmenten·Politieke geschiedenis·Verzet

Kinderen van communistische verzetsstrijders in naoorlogs Nederland

De rol van communisten in het verzet was onmiskenbaar en zeer intensief en deze betrokkenheid ging gepaard met enorme risico’s. De CPN profiteerde in de na--oorlogse jaren van de heldhaftige verzetsdaden van haar leden. Deze populariteit was echter van zeer korte duur. Onder invloed van de Koude Oorlog werden communisten in razend tempo van verzetshelden gedegradeerd tot vijfde colonne.

Zicht op de huidige Karl-Marx-Allee in Berlijn

Architectuur en bouwgeschiedenis·DDR·Duitsland

Van Stalinallee naar Karl-Marx-Allee

Oost-Berlijn, 3 februari 1952. De Oost-Duitse premier Otto Grotewohl legt met drie hamerslagen de eerste steen voor het eerste flatgebouw aan de Stalinallee. Een kleine tien jaar later wordt de 'socialistische straat' tijdens een geheime nachtelijke operatie omgedoopt tot Karl-Marx-Allee.

Stalin op een schilderij van Isaak Brodsky

Boekbesprekingen·Koude Oorlog·Politieke geschiedenis

Stalin’s terreur in revisie?

Voor elke misdaad van Stalin-regime weet Charles Ducal verdedigingslijnen te organiseren: het was wel erg, erkent hij, maar niet zo erg als historici als Hannah Arendt cs in haar boek over totalitarisme beweerde.

Verplaatsing van een Nike-Hercules raket

DDR·Koude Oorlog·Rusland·Spionage

Communistische sabotage in de Koude Oorlog

Op het moment dat de NAVO plannen had om in West-Duitsland een tweetal raketgordels te installeren, maakten de Russen en Oost-Duitsers plannen voor sabotageacties tegen belangrijke militaire objecten in dat West-Duitse achterland.

Jan Baars, leider van de Algemeene Nederlandsche Fascistenbond

Politieke geschiedenis·Tweede Wereldoorlog

Een fascistenleider herdacht Marinus van der Lubbe

‘Ik voel me verdrietig om kameraad Van der Lubbe, dolgraag had ik hem nog eens een hand gegeven…’ Deze woorden verschenen twee dagen na Marinus van der Lubbe’s terechtstelling in het blad De Fascist. De schrijver ervan was dan ook geen geestverwant van Van der Lubbe. Het was Jan Baars, de leider van de Algemeene Nederlandsche Fascisten Bond (ANFB).

Boekfragmenten·Filosofie

Marx’ wilde niet teruggrijpen op het verleden

Voor Marx was elke poging weer bij voorbije tijdperken aan te knopen tot mislukken gedoemd. Politiek wees hij zulke vormen van teruggrijpen, vooral die op de middeleeuwen, als reactionair af.

Boekfragmenten·China·Politieke geschiedenis·Populair

Henk Sneevliet – Nederlander aan het roer van de Chinese revolutie

Niet in Nederland, maar in Shanghai staat het enige standbeeld van de Nederlandse revolutionair Henk Sneevliet. Sneevliet is in Nederland bijna volledig vergeten, maar in China wereldberoemd. Hij was aanwezig bij het oprichtingscongres van de Communistische Partij van China (CPC) en had grote invloed op de ontwikkeling van de partij.

Grote afbeelding van Lenin in toenmalig Leningrad (Sint-Petersburg), 1970

Rusland

Propaganda en censuur in de Sovjet-Unie (1917-1991)

Tijdens de Russische Oktoberrevolutie van 1917 grepen de bolsjewieken, onder leiding van Lenin, de macht in de Sovjet-Unie. Zij probeerden hierna om zo veel mogelijk sympathisanten voor het communisme te verenigen en schakelden in minder dan twee jaar tijd alle anti-communistische kranten uit.

Propagandaposter met Lenin als boegbeeld van het communisme

Rusland

Communistisch Rusland (1917-1940)

In 1917 maakt een revolutie in Rusland een eind aan het eeuwenoude tsaristisch bewind waarna de communisten onder leiding van Lenin de macht grijpen. Zij zetten in op economische groei door industrialisering en collectivisering van de landbouw.

Europese geschiedenis·Koude Oorlog·Rusland·Taalgeschiedenis

Intelligentsia – Betekenis en herkomst van de term

De term intelligentsia is nauw verbonden met de Russische geschiedenis. Wat betekent dit woord eigenlijk? En waar komt dit historische begrip vandaan?

Biografieën·Koude Oorlog·Polen·Politieke geschiedenis·Spionage

Lech Walesa (1943) – Pools vakbondsleider, president & Nobelprijswinnaar

De Poolse politicus en vakbondsleider Lech Walesa is de geschiedenisboeken ingegaan als een van de belangrijkste dissidenten uit de tijd van de Koude Oorlog.

Populair·Sportgeschiedenis·Voetbal

‘Langharig tuig’ Ajax moest zich knippen voor Europees duel

Op woensdag 16 september 1970 speelde Ajax in de eerste ronde van de Europacup 1 (de tegenwoordige Champions League) tegen de Albanese ploeg 17. Nentori Tirana uit Albanië. In de aanloop naar de uitwedstrijd ontstond er de nodige ophef over het lange haar van de Ajax-spelers. Wat gebeurde er precies?