De Russische revolutionair, politicus en theoreticus Leon Trotski (1879-1940) behoorde de hoogste kringen van het Russisch communisme. Hij was de oprichter en organisator van het Rode Leger. Trotski stond bekend als een geweldige redenaar, maar ook als bruut man die niet zoveel gaf om een leven meer of minder. Vanaf 1924 raakte hij in conflict met Jozef Stalin, waarna hij in 1928 de Sovjet-Unie ontvluchtte. Stalin wist hem op te sporen en liet Trotski in 1940 in Mexico vermoorden.
Jonge jaren van Leon Trotksi (1879-1905)
Toen Lev zeventien jaar was, in 1896, raakte hij in de ban van het socialisme en stopte met school. Hij richtte in 1897 de Zuid-Russische Arbeidersbond op. Om deze reden werd hij in januari 1898 door het regime onder tsaar Nicolaas II (1868-1918) gearresteerd en verbannen naar een tsaristisch strafkamp in Siberië. In deze tijd veranderde Bronstein zijn achternaam in Trotski; zijn voornaam had hij al eerder aangepast van Lev in Leon.
In 1902 ontsnapte Leon Trotski met een vervalst paspoort uit het Siberische strafkamp waar hij gevangen zat. In de jaren 1902-1905 verbleef hij buiten Rusland, onder meer in Brussel, in Parijs en in Londen (in de laatste stad ontmoette hij in 1902 Vladimir Lenin voor het eerst). In deze tijd steunde Trotski de gematigde mensjewieken en koos hij partij tegen Valdimir Lenin en diens bolsjewieken. In Parijs huwde hij in 1903 – na een eerder mislukt huwelijk met Aleksandra Sokolovskayain (1872-ca.1938) in 1899 – voor de tweede keer, ditmaal met Natalia Sedova (1882-1962). Ze kregen twee zonen, die beiden op jonge leeftijd overleden: Lev Sedov (1906-1938) en Sergei Sedov (1908-1937).
Revolutionair leider in Rusland (1905-1924)
Opnieuw kreeg Trotski een verbanning naar Siberië over zich heen, in 1906, maar wederom wist hij te vluchten, in 1907. Hierna verbleef hij in enkele Europese landen, Parijs (daar werd hij opgepakt en Frankrijk uitgezet) en daarna in de Verenigde Staten. In mei 1917 ging Trotski weer naar Sint-Petersburg (dat toen Petrograd was gaan heten). Daar kreeg hij weer het voorzitterschap van de plaatselijke sovjet. Trotski was inmiddels flink geradicaliseerd en van mensjewiek bolsjewiek geworden. Hij wierp zich nu niet meer op als de tegenstander, maar als een steunpilaar van Lenin. Al snel – op 13 maart 1918 – kreeg Trotski enkele hoge posities: Volkscommissaris voor Leger en Marine en Voorzitter van de Hoge Militaire Raad. In deze functie(s) bouwde hij het Rode Leger op, dat in de burgeroorlog (1917-1922) tegen de Witten de bolsjewieken naar de overwinning leidde.
De breuk met Stalin (1924-1928)
In navolging van Lenin en Karl Marx was Trotski van mening dat de Russische Revolutie een wereldwijde revolutie moet zijn: ‘Proletariërs aller landen verenigt u!’, zoals het Communistisch Manifest het verwoordde. Stalin vond daarentegen dat de revolutie primair een Russische aangelegenheid was. Binnen de Communistische Partij kreeg Stalin de overhand en in 1928 liet hij Trotski verbannen.
Vlucht uit Rusland en moord op Trotski (1928-1940)
Een geheim agent van Stalin, Ramón Mercader, wist op 20 augustus 1940 toegang tot het zwaarbewaakte verblijf van Leon Trotski in Mexico-Stad te krijgen. Hij deed zich voor als journalist. Toen Leon Trotski achter zijn bureau ging zitten, sloeg Mercader hem het hoofd in met een ijsbijl. Een dag later overleed Trotski in een ziekenhuis in Mexico-Stad aan zijn verwondingen.
In de zomer van 2005 dook ineens de ijspriem weer op, waarmee Trotski was vermoord. De bloedvlekken zaten er nog op…
Biografie van Karl Marx – grondlegger van het communisme
Boek: Leo Trotski. Profeet van de wereldrevolutie
Video over Leon Trotski
Bronnen ▼
Boeken en artikelen
-Janine Lingenberg, ‘Trotski. “De Pen” die niet vies was van de knuppel’, G-Geschiedenis nr. 6 (sept. 2017) 34-36.
-Anton Stam, Leo Trotski. Profeet van de wereldrevolutie (Soesterberg: Aspekt, 2006).
Internet
-http://www.thefamouspeople.com/profiles/leon-trotsky-2130.php
-http://www.theguardian.com/world/2017/sep/13/trotsky-ice-axe-murder-mexico-city
-http://www.biography.com/people/leon-trotsky-9510793
-http://www.volkskrant.nl/archief/te-koop-ijsbijl-bevlekt-met-bloed-van-trotski~a641106/