Maltezer kruis – Symbool van de Johanniter Orde

Het Maltezer kruis bestaat uit vier armen met gevorkte uiteinden. Het kruis is over het algemeen wit en heeft meestal een rode achtergrond. Het symbool, dat is afgeleid van het christelijke kruissymbool, is nauw verbonden met de oudste geestelijke ridderorde: de Johanniter Orde of Maltezer Orde.

De Johanniter Orde ontstond tegen het eind van de elfde eeuw in Jeruzalem. Leden van de Orde hielden zich aanvankelijk vooral bezig met de verzorging van pelgrims. Later breidde de Orde de werkzaamheden uit naar Europa een ontstond er ook een militaire tak. In 1530 ontving de Orde van keizer Karel V het eiland Malta. Hierna kwam het kruis dat de Orde al sinds de beginjaren als herkenningsteken gebruikte, bekend te staan als het Maltezer Kruis.

Hoewel het Maltezer kruis vooral verbonden is aan de ridders van de Johanniter Orde, is het kruis door nog veel meer ridderorden gebruik. Het symbool is tegenwoordig onder meer nog terug te vinden op de munten van 1 en 2 euro van Malta, in het zeventiende-eeuwse Hugenotenkruis, het Elfstedenkruisje en op verschillende nationale of regionale vlaggen. Ook in emblemen van bijvoorbeeld brandweerkorpsen en ziekenhuizen of andere hulpverlenende instanties is het kruis soms nog te zien.

Het symbool is verder verwerkt in verschillende gemeentewapens, waaronder in die van Montfoort en Ermelo. In laatstgenoemde gemeente herinnert het Maltezer kruis aan het voormalige klooster St. Jansdal dat begin vijftiende eeuw werd gesticht door tien Maltezer ridders. De gemeente Ermelo:

“Het klooster heeft in belangrijke mate een stempel gedrukt op Ermelo. De middeleeuwse zorgtraditie zet zich tot in onze tijd voort. Ermelo heeft nu nog steeds enkele belangrijke zorginstellingen binnen haar grenzen. Vandaar dat het Maltezer kruis in de vlag als symbool voor zorg is opgenomen.”

Bronnen ▼