Andreaskruis – Achtergrond van het heraldische symbool

Het andreaskruis is een schuin kruis, bestaande uit de twee diagonalen van een rechthoek. Dit heraldische symbool is op talloze plekken terug te vinden, waaronder in stadswapens, maar bijvoorbeeld ook bij spoorwegovergangen. Wat is de achtergrond van dit kruis en waarom spreken van een andreaskruis?

Het andreaskruis dankt zijn naam aan de apostel Andreas, die aan een schuin kruis zou zijn gekruisigd. Volgens de overlevering koos de apostel daar zelf voor. Hij wilde niet sterven als zijn meester Jezus, die aan een traditioneel kruis was gestorven. Het x-vormige andreaskruis kwam hierna symbool te staan voor de apostel. Het symbool is onder meer terug te vinden in de Orde van Sint-Andreas in Rusland en in de Schotse Orde van de Distel.

Tegenwoordig worden alle x-vormige kruizen een andreaskruis genoemd, ook als er eigenlijk geen verband is met de apostel. Bekend zijn bijvoorbeeld de andreaskruizen bij spoorwegovergangen. Een enkel kruis wijst er daar op dat reizigers een enkelspoor naderen. Een dubbel kruis geeft aan dat er twee of meer sporen zijn. Ook zijn er verschillende steden die een of meerdere andreaskruizen in hun wapen hebben. Het bekendst is Amsterdam dat drie van de kruizen in haar wapen heeft. Andere voorbeelden zijn Bergen op Zoom, Hendrik-Ido-Ambacht en Breda.

Ook in de Militaire Willems-Orde is een andreaskruis te vinden.

Germanen

De Germanen kenden het symbool overigens ook. Daar stond het teken (de Gebo-rune) symbool voor goddelijke kracht. Het werd onder meer gebruikt als bescherming tegen boze geesten en demonen.

Bronnen ▼