‘De muziekles’ van Vermeer komt naar Nederland

Het Mauritshuis werkt aan een tentoonstelling over de belangrijkste Hollandse genrestukken in de beroemde Engelse Royal Collection. De collectie van het Engelse koningshuis, beheerd door Koningin Elizabeth II, bevat hoogtepunten uit de oeuvres van bekende schilders als Gerard ter Borch, Gerrit Dou, Pieter de Hooch, Gabriël Metsu en Jan Steen. Voor de tentoonstelling leent de koningin 22 schilderijen aan Mauritshuis. Absoluut hoogtepunt is De muziekles van Johannes Vermeer.

Volgens het museum is niet eerder zo’n omvangrijke groep genrestukken uit collectie van het Engelse koningshuis in Nederland te zien geweest. De schilderkunst uit de Hollandse Gouden Eeuw is sterk vertegenwoordigd in de koninklijke collectie en genrevoorstellingen nemen een belangrijke plek in.

De tentoonstelling van het Mauritshuis, getiteld Hollanders in huis: Vermeer en tijdgenoten uit de Britse Royal Collection, geeft het publiek inzicht in het fenomeen ‘genrestuk’. Genrestukken zijn taferelen die de schijn wekken uit het dagelijks leven te zijn gegrepen. Het Mauritshuis:

“Het genre legt een grote variëteit aan de dag: van eenvoudige boeren in een herberg tot elegante figuren in een rijk interieur. Sommige genretaferelen hebben een diepere, vaak moralistische betekenis – soms expliciet, soms verhuld. Daarnaast richtten kunstenaars zich op een zo aantrekkelijk mogelijke weergave van de figuren en hun omgeving. De sublieme schildertechniek draagt bij aan het kijkgenot.”

Selectie

Voor de tentoonstelling is een gevarieerde selectie gemaakt van de beste Hollandse genrestukken uit de Royal Collection. In totaal gaat het om 22 schilderijen uit de collectie van het Britse koningshuis, aangevuld met één werk van het Mauritshuis, De jonge moeder van Gerrit Dou. Dit schilderij was tot omstreeks 1700 onderdeel van de Royal Collection en kwam via koning-stadhouder Willem III in Nederlands bezit.

Sleutelstukken in de tentoonstelling zijn De muziekles van Johannes Vermeer en Het ochtendtoilet van Jan Steen. Daarnaast worden topstukken van de andere grote meesters van het Hollandse genrestuk getoond, zoals Gerard ter Borch, Gerrit Dou, Pieter de Hooch, Willem van Mieris en Gabriël Metsu.

‘De muziekles’ van Vermeer

De muziekles is één van de zeldzame stukken van Johannes Vermeer van wie in totaal 36 schilderijen bewaard zijn gebleven. Het schilderij uit omstreeks 1660-1662 toont een dame en een heer bij een virginaal. Boven dit muziekinstrument hangt een spiegel die de voet van de schildersezel van Vermeer weerspiegelt. Volgens kenners staat de muziek in dit schilderij symbool voor de liefde, wat nog eens benadrukt wordt door de Latijnse spreuk op het virginaal. Het schilderij is in 1762 verworven door de Engelse koning George III, maar stond toen nog te boek als een werk van Frans van Mieris de Oude. Pas later werd duidelijk dat het om een werk van Vermeer ging.

Een ander hoogtepunt in de tentoonstelling is een schilderij van Jan Steen uit 1663. Vroeger stond dit bekend staat als Het ochtendtoilet. Het werk toont een vrouw die, te oordelen naar de striemen boven haar kuiten, haar sok echter niet aan- maar uittrekt, waarbij ze de toeschouwer aankijkt. Ook hier is volgens kenners sprake van een amoureuze context.

“Tijdgenoten waren dol op dit soort voorstellingen. Dat lichamelijk genot vergankelijk is, maakte Steen duidelijk door de schedel in de deuropening af te beelden, onder een luit met een gebroken snaar.”

De tentoonstelling loopt van 29 september 2016 tot en met 8 januari 2017.

Boek: Hollandse schilderkunst in de Gouden Eeuw
Meer kunstgeschiedenis