Gamay – De verboden druif van de Bourgogne

De eerste keer dat de druif gamay in een document werd genoemd, werd het ras ook gelijk verboden! Op 31 juli 1395 vaardigde Filips de Stoute, hertog van Bourgondië, in Dijon een bevel uit om de gamay die in de wijngaarden in het hertogdom stond binnen vijf maanden uit te rukken en te vernietigen. De genoemde reden? Omdat de druif een wijn zou leveren die schadelijk was voor de gezondheid.

‘Et lequel vin de Gaamez est de tel nature qu’il est moult nuysible a creature humaine…’.

De werkelijke reden? Gamay is een vroegrijpende plant met grote trossen en hoge opbrengsten. Heel populair bij de wijnboeren dus. De kwaliteit van de wijnen haalde het echter niet bij die van de ‘pineau’ (tegenwoordig pinot noir), waar de reputatie van de wijnen van Beaune – en de rijkdom van de wijnhandelaren van het hertogdom – op gevestigd was. Heel de wereld, tenminste het rijke deel daarvan, roemde de elegantie van de wijnen van Beaune. En aangezien Philips de belangen van het hertogdom zeer goed in het oog hield, koos hij ervoor de aanplant van de ‘mindere’ en ‘infame’ gamay te verbieden. En zo is pinot noir nog altijd dé rode druif van de Bourgogne.

Maar gamay verdween natuurlijk niet. Het verbod moest tot zeker drie keer toe herhaald worden, het laatst in 1731, wat wel aangeeft dat deze van boven opgelegde ingreep in de wijnproductie weinig succes had. Wel werd gamay uiteindelijk in de twintigste eeuw verboden voor de wijnen van de AOC Bourgogne. Zuidelijker, in de appellations van de Beaujolais, is gamay dan weer wel toegestaan en is daar zelfs de enig toegestane rode druif.

Dikke neus

Het bewijs dat gamay ook in de kerngebieden van de Bourgogne nooit is verdwenen, levert de Cuvée 1395 van Domaine de la Monette in Mercurey. Aan de historicus Roelof Ligtmans, samen met zijn vrouw Marlon eigenaar en wijnmaker van Domaine de la Monette, ging het belang van zijn perceel oude en zeer oude stokken gamay niet voorbij. Met veel gevoel voor humor noemde hij zijn biologische Gamay dan ook Cuvée 1395. Deze wijn valt onder de appellation Côteaux Bourguignons, waar gamay wel is toegestaan. En het mag dan een ‘infame’ Gamay zijn, de wijn wordt gemaakt op de manier van een bourgognewijn, met onder andere rijping op houten vat. Hij is krachtig en vol, met veel fruit, en zeer aromatisch. Een dikke neus naar de hertog, alsnog…

De Cuvée 1395 is een van de tien wijnen uit het assortiment van Wijn!verleden. Dit jonge initiatief, opgericht door de historici Manon Henzen en Mariëlla Beukers, brengt wijnen waarmee de smaak van Oudheid, Middeleeuwen, Gouden Eeuw en achttiende eeuw voor even wordt herbeleefd. Wijnen omgeven met de geur en smaak van het verleden, maar de kwaliteit van nu. Wijnen die vaak biologisch zijn, of in ieder geval gemaakt met respect voor mens, dier en omgeving. Wijnen met een bijzonder historisch verhaal.

~ Mariëlla Beukers & Manon Henzen
eetverleden.nl/wijnverleden.nl

Boek: Een Kleine Geschiedenis Van Wijn