Vruchtbare halve maan – Herkomst van het begrip

De term ‘vruchtbare halve maan’, ook wel ‘vruchtbare halvemaan’ of ‘vruchtbare sikkel’ genoemd, valt regelmatig als het over de Prehistorie (de periode voor de uitvinding van het schrift) gaat. Wat wordt er precies met het begrip bedoeld? Welke landen en gebieden vallen onder de vruchtbare halve maan? En wat is de betekenis van deze terminologie?

Betekenis en regio van vruchtbare halve maan

De term ‘vruchtbare halve maan’ is een geografische aanduiding voor het gebied wat in de Prehistorie en Oudheid bekendstond als Mesopotamië (het huidige Irak), plus enkele andere gebieden in het Midden-Oosten, namelijk (delen van) Libanon, Syrië, Iran, Koeweit, Jordanië, het zuiden van het hedendaagse Turkije, Israël, Palestina en het noorden van Egypte rond de rivier de Nijl. Het gebied heeft een boogachtige vorm die lijkt op een maan, sikkel of ook wel op een boemerang. Vandaar dat de termen vruchtbare halve maan en vruchtbare sikkel gebruikt worden om het gebied aan te duiden.

Het gebied was in de Prehistorie erg vruchtbaar. Vanaf 12.000 v.Chr. begon in het vruchtbare halvemaan-gebied de Neolithische Revolutie, ook bekend als de landbouwrevolutie. De regio, die omstreeks 450.000 vierkante kilometer groot is, bleek uitermate geschikt te zijn voor het ontstaan van de landbouw.

Gebieden als West-Europa waren indertijd minder geschikt, omdat deze grotendeels vol stonden met bossen.

Bedenker van de term

De term vruchtbare halve maan (in het Engels: fertile crescent) is bedacht door de Amerikaanse archeoloog James Henry Breasted (1865-1935), die verbonden was aan de University of Chicago. In 1916 gebruikte hij het begrip fertile crescent in zijn boek Ancient Times: A History of the Early World.

De vruchtbare sikkel of halve maan was niet alleen de bakermat van de landbouw, maar een gebied waar meer invloedrijke innovaties en ontwikkelingen plaatsgevonden hebben. Denk aan de uitvinding van het schrift, het ontstaan van de Bijbel, het jodendom en het christendom, de ontwikkeling van het wiel, het gebruik van irrigatie en het fenomeen banketbakker.

Boek: Nederland In de Prehistorie

Bronnen ▼