Dark
Light

Willem Barentsz: zeevaarder en ontdekkingsreiziger

2 minuten leestijd
Barentsz en Van Heemskerk door Christoffel_Bisschop 1863
Barentsz en Van Heemskerk door Christoffel_Bisschop 1863

De Nederlandse zeevaarder Willem Barentsz was een cartograaf, ontdekkingsreiziger en poolonderzoeker die de kusten van Nova Zembla verkende en zowel Bereneiland als Spitsbergen ontdekte.

Willem Barentsz
Willem Barentsz
Willem Barentsz wordt rond 1550 geboren in het op Terschelling gelegen dorpje Formerum. Over zijn jeugd is vrij weinig bekend. Hij wordt bekend door drie pogingen om langs het noorden van Europa en Azië in Indië te komen.

Aanvankelijk vaart Willem Barentsz op Spanje en de Middellandse Zee. In 1597 publiceert hij, samen met zijn adviseur Petrus Plancius, het werk Nieuwe beschrijvinghe ende caerteboeck van de Middelandtsche Zee uit.

De eerste reis op zoek naar een Noordelijke Doorvaart maakt Willem Barentsz in 1594. Dit onder voor een gedeelte leiding van Cornelis Nay (een ontdekkingsreiziger uit Enkhuizen). Deze reis leidde tot de ontdekking van de westkust van Nova Zembla.

Een jaar later (1595) wordt, enthousiast geworden door het eerdere succes, een nieuwe tocht gemaakt. Deze tocht, geleid door Barentsz en Jacob van Heemskerk, loopt uit op een deceptie. Door een dik pak ijs slagen de mannen er niet in de eerder wel bereikte Karazee te bereiken.

Kaart van Willem Barentsz met links in het midden Het Nieuwe Land (Spitsbergen) en rechts Nova Zembla. (Afbeelding: universiteit van Tromsø)
Kaart van Willem Barentsz met links in het midden Het Nieuwe Land (Spitsbergen) en rechts Nova Zembla. (Afbeelding: universiteit van Tromsø)

De derde en laatste poging om een Noordelijke Doorvaart te vinden wordt in 1596 ondernomen. Aanvankelijk begint de tocht hoopgevend. Barentsz ontdekt nieuw land. Eerst een eiland dat hij Veere eiland (het huidige Bereneiland) noemt en vervolgens een gebied dat hij de naam Het Nieuwe Land (het huidige Spitsbergen) noemt. De twee schepen waarmee de expeditie is begonnen, splitsen bij een terugkeer op Bereneiland. Het schip van Jan Corneliszoon Rijp probeert westelijk van Spitsbergen een doorvaart te vinden en Barentsz besluit de zeeën tussen Spitsbergen en Nova Zembla te onderzoeken.

Willem Barentsz en het Behouden Huys

Behouden Huys
Behouden Huys
De tocht van Barentsz verloopt hierna nog steeds voorspoedig. Samen met zijn bemanning weet hij de noordpunt van Nova Zembla te bereiken, maar dan komt het schip vast te zitten in het ijs. Van wrakhout van het schip besluiten Barentsz en zijn mannen in september 1596 een huis te bouwen waarin de winter kan worden doorgebracht. Dit huis wordt bekend onder de naam Het Behouden Huys.

Als de lente is aangebroken besluiten de zestien expeditieleden een sloep te maken waarmee men terug kan reizen naar de bewoonde wereld. Willem Barentsz sterft echter een week na vertrek. De rest van de bemanning weet wel in leven te blijven en wordt opgepikt door een Nederlands handelsschip.

Resten van Het Behouden Huys werden in 1871 door de Noorse walvisvaarder Elling Carlsen teruggevonden. Scheepstimmerman Gerrit de Veer, die aanwezig was tijdens zowel de tweede als derde tocht van Willem Barentsz, maakte een verslag van de reis waardoor de gebeurtenissen veel mensen bekend werden.

Willem Barentsz mag dan overleden zijn tijdens een van zijn zoektochten naar de Noordelijke Doorvaart die hij nooit vond, zijn naam leeft nog altijd voort. De Barentszzee, de zee ten noorden van Rusland en Noorwegen, is naar hem vernoemd en hij wordt gezien als een van de bekendste zeevaarders uit de zestiende eeuw.

Boek: Het schip van Willem Barents
Boek: Zeevaarders en ontdekkingsreizigers

The Amazing Story of Dutch explorer Willem Barentsz

×