Historiek
Onder de ruim veertig handschriften, gedrukte boeken, kaarten en boekbanden die getoond worden, bevinden zich ook het scheepsjournaal van Abel Tasman, een zestiende-eeuwse handgetekende kaart van Den Haag door Jacob
van Deventer, een album amicorum van de Leidse historicus Petrus Scriverius en een meer dan duizend jaar oud Evangeliarium met portretten van de evangelisten Mattheüs en Marcus.
Scheepsjournaal van Abel Tasman
Het scheepsjournaal van zeevaarder Abel Tasman bevindt zich in de collectie van het Nationaal Archief. In 1642 stuurde de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) Tasman op reis om het onbekende continent Australië te verkennen. Tijdens de reis hield hij een scheepsjournaal bij. Na drie maanden, in november 1642, arriveerde Tasman bij het land dat later naar hem genoemd werd: Tasmanië. Een maand later ontdekten zijn schepen Nieuw-Zeeland. In het journaal staan behalve een verslag van de reis ook tekeningen, gemaakt door de stuurman Isaac Gilsemans.
Kaart van Den Haag door Jacob van Deventer
Een ander object uit de collectie van het Nationaal Archief dat de komende tijd te zien is in De Verdieping van Nederland is een kaart van Den Haag van de hand van Jaconb van Deventer.
Halverwege de zestiende eeuw trok cartograaf Jacob van Deventer door de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden om meer dan 250 steden in kaart te brengen. Het was de tijd van de Nederlandse Opstand. Zijn opdrachtgever was Filips II, koning van Spanje en vorst der Nederlanden. Vanwege zijn strijd tegen de opstandelingen wilde deze de verdedigingswerken van de steden leren kennen. Geen enkel ander land beschikte over zo’n vroege en grote verzameling stadsplattegronden. Bij het in kaart brengen van Den Haag zal Van Deventer één element gemist hebben: een verdedigingssysteem van grachten, stadswallen en muren, torens en bolwerken. Plannen voor verdedigingswerken voor wat hij de “open vlek Die Haghe” noemt, zijn pas later gemaakt.
Evangeliarium
Uit de collectie van de Koninklijke Bibliotheek (KB) is een meer dan duizend jaar oud Evangeliarium te zien. Een evangeliarium is een boek met de tekst van de vier evangeliën. Exemplaren uit de middeleeuwen bevatten vaak ook afbeeldingen van de auteurs ervan. In het getoonde handschrift zijn de portretten bewaard gebleven van twee van de vier evangelisten: Mattheüs en Marcus. Zij zijn aan het begin van hun evangelie schrijvend afgebeeld. Hun portretten zijn producten van de Ottoonse schilderschool van Mainz, waar bijvoorbeeld ook een gebedenboek voor koning/keizer Otto III is gemaakt.
Samen met andere sierbladen zijn de portretten kort na het jaar 1000 opgenomen in een evangelieboek uit de rijksabdij van Corvey in Westfalen, dat toen misschien al enkele decennia bestond. Het evangeliarium was eeuwenlang in gebruik bij de kathedraal van Laon in Noord-Frankrijk, voordat het in 1811 – voor 6 franc en 9 centimes – gekocht werd door een Nijmeegse geestelijke. Het handschrift kwam terecht in het Domincanenklooster en vervolgens in het Collegium Albertinum in die stad. In 1965 werd het verkocht aan de KB.
Album amicorum van Petrus Scriverius
Verder wordt er een album amicorum van de Leidse historicus Petrus Scriverius (1576-1660) getoond. Hoewel de in Haarlem geboren historicus nooit een universitaire functie bekleedde, onderhield hij met vele geleerden, zowel binnen als buiten Leiden, nauwe contacten. In zijn album amicorum, zijn vriendenboek, staan bijdragen van geleerden als Josephus Justus Scaliger, Janus Dousa en Hugo de Groot, maar ook van dichters als Jan Jansz. Starter en Joost van den Vondel. Daarnaast bevat het boekje enige tekeningen, waaronder een van de Grote Markt te Haarlem door Pieter Saenredam.
De topstukken uit de collecties van het Nationaal Archief en de Koninklijke Bibliotheek zijn van 5 september 2012 tot en met 5 januari 2013 te zien in De Verdieping van Nederland in Den Haag.
