Dark
Light

Het Wirtschaftswunder – Het economische wonder van West-Duitsland

3 minuten leestijd
De Volkswagen Kever groeide uit tot één van de symbolen van het Wirtschaftswunder - cc
De Volkswagen Kever groeide uit tot één van de symbolen van het Wirtschaftswunder - cc

De periode van wederopbouw in West-Duitsland wordt ook wel het Wirtschaftswunder (economisch wonder) genoemd. Het is een zeer succesvolle periode. Belangrijke factor in het herstel van West-Duitsland is de invoering van een andere munt: de Deutsche Mark (1948).

Na de oorlog

De Tweede Wereldoorlog had Duitsland zowel economisch als sociaal en maatschappelijk volledig ontwricht. Ook de infrastructuur lag er in grote delen van het land in 1945 slecht bij. In juli-augustus dat jaar kwamen de geallieerde machten die ieder een deel van Duitsland bezet hielden in Potsdam bijeen. Afgesproken werd Duitsland volledig te denazificeren en deels te de-industrialiseren. Vervolgens moest het Duitse politieke leven weer opgebouwd worden, vanzelfsprekend op democratische wijze.

Opbouwen of niet?

Deutsche Mark - cc
Deutsche Mark – cc
Al snel werd echter duidelijk dat van eensgezindheid onder de geallieerden geen sprake was. De Russen wilden in het oosten bijvoorbeeld een communistisch regime vestigen, Duitsland bijeen houden en het zo zwak mogelijk houden, zodat het geen bedreiging meer kon vormen voor de eigen veiligheid. De Britten wilden Duitsland economisch juist zo snel mogelijk weer op de been helpen, onder meer omdat men geen geld had een deel van Duitsland lang te ondersteunen. Het had al genoeg problemen in eigen land. Daar moest in 1946 het brood zelfs op rantsoen. Geld om ook nog eens Duitsers te voeden was er simpelweg niet…

Ook de Amerikanen meenden dat Duitsland economisch opgebouwd moest worden. Hield men Duitsland zwak, dan zou het land ten prooi vallen aan de communisten, zo was daar de vaste overtuiging. De tegenstellingen tussen het westen (Engeland, Frankrijk en de Verenigde Staten) en het oosten (Rusland) mondden uiteindelijk uit in de Koude Oorlog.

Definitieve scheiding

De drie westelijke bezettingszones werden samengevoegd en de westerse machten begonnen voortvarend met de economische wederopbouw van het westelijk deel van Duitsland. In 1948 werd een nieuwe munt ingevoerd, de D-mark. Dit tot woede van de Russen, die de munt verboden in hun bezettingszone, zelf een Oost-Duitse mark invoerden en overgingen tot een blokkade van West-Berlijn. Hierop reageerden de Amerikanen, Britten en Fransen weer door met vliegtuigen goederen aan te voeren door de lucht. De Blokkade van Berlijn vormde een stevige duw in de rug in de richting van de scheiding.

De Berlijnse luchtbrug
De Berlijnse luchtbrug

In 1949 werd de scheiding definitief, door de vorming van de Bondsrepubliek Duitsland (BRD, West-Duitsland) en de Duitse Democratische Republiek (DDR, Oost-Duitsland).

Wirtschaftswunder

Ludwig Erhard
Ludwig Erhard
Voor West-Duitsland brak hierna, anders dan voor de DDR, een periode van enorme groei aan. Mede dankzij het Marshallplan en het succes van de D-Mark groeide de Duitse economie razendsnel. In de jaren vijftig steeg het bruto binnenlands product (BBP) jaarlijks gemiddeld met maar liefst acht procent.

Het zogenoemde Wirtschaftswunder vond voor een groot deel plaats onder het bewind van Konrad Adenauer, de op het westen gerichte eerste bondskanselier van West-Duitsland. Ludwig Ehrhard, minister van Economische Zaken in Adenauers kabinet, wordt beschouwd als architect van de economische bloeiperiode. Deze minister was, niet geheel verwonderlijk, zeer populair onder de bevolking en volgde Adenauer in 1963 op als bondskanselier. Ehrhard was voorstander van een vrijemarkteconomie en profiteerde onder meer van het feit dat vluchtelingen die vanuit het oosten naar het westen waren gevlucht en blij waren dat ze nog leefden, meer dan bereid waren om hard te werken tegen lage lonen. Daarnaast lagen wel veel steden in puin, maar bleken veel machines in fabrieken gewoon nog te werken. Ook kon gebruik gemaakt worden van een geschoolde beroepsbevolking die zich loyaal opstelde. Het Duitsland Instituut:

“Er werd weinig gestaakt en de vakbonden stelden gematigde looneisen.”

De seinen stonden kortom op groen en al snel merkten de West-Duisters dat een nieuwe periode was aangebroken. Er was werk voldoende, de winkels lagen weer vol en men kreeg steeds meer te besteden.

Lees ook: Het Marshallplan, of hoe Amerika het westen won
Overzichtspagina: Geschiedenis van Duitsland
Boek: Duitsland in het kort – James Hawes

Documentaire over het Wirtschaftswunder:

https://www.youtube.com/watch?v=DV8DsMmS65I

Bronnen

– https://duitslandinstituut.nl/naslagwerk/91/wirtschaftswunder-en-wiedergutmachung
– https://historiek.net/konrad-adenauer-1876-1967/1839/
– https://www.britannica.com/place/Germany/Political-consolidation-and-economic-growth-1949-69#ref297761
– Duitsland in het kort – James Hawes
×