De aanval op Darwin Harbour (1942)

In februari 1942 vielen meer dan tweehonderd Japanse vliegtuigen de Australische havenstad Darwin aan. Het was de eerste en tevens de grootste luchtaanval die Japan tijdens de oorlog in de Pacific op Australië uitvoerde. Het relaas:

Een kijk op wat voorafging

Al sinds de beginjaren van vorige eeuw koesterde Japan heimelijk de droom de hegemonie te verwerven over heel zuidoost Azië en de omringende gebieden. In 1910 had het reeds het Koreaanse schiereiland geannexeerd en na de Eerste Wereldoorlog wist de Japanse regering van de geallieerden te bedingen dat het enkele vroegere Duitse kolonies in de Stille Oceaan kreeg toegewezen, waardoor het de controle verkreeg over de Marianen en de Marshalleilanden.

De daaropvolgende jaren slaagde Japan erin die expansiepolitiek met succes voort te zetten. Zo vormde in september 1931 het Shenyang-incident waarbij een Japanse spoorweglijn werd opgeblazen voor Tokyo de aanleiding om de Chinese provincie Mantsjoerije binnen te vallen en tot de vazalstaat Mantsjoekwo uit te roepen. Van daaruit bezette Japan al vlug de aanpalende provincies. In de nazomer van 1937 werd de toenmalige Chinese hoofdstad Nanking na hevige gevechten ingenomen waarna het Japanse leger zich op de bewoners wreekte door een ware slachting aan te richten. Wanneer enige tijd later de internationale gemeenschap lucht kreeg van wat er zich in Nanking had afgespeeld vaardigde de Verenigde Staten een olie- en handelsembargo uit tegen Japan. Toen de oliereserves dreigden uitgeput te raken en ook de meest noodzakelijke grondstoffen begonnen te ontbreken, startte de Japanse legerleiding met de uitwerking van een grootschalig plan om zich van de voor hen vitale hulpbronnen meester te maken.

Na de aanval op Pearl Harbor van 7 december 1941, vielen Japanse troepen achtereenvolgens Borneo, Celebes en Ambon binnen. Die succesvolle opmars werd overschaduwd toen Tokyo berichten kreeg over de aanwezigheid van Amerikaanse P-40 jachtvliegtuigen en oorlogsschepen in Darwin, een havenstadje aan de noordkust van Australië. De Japanners beschouwden de toestellen en de oorlogsbodems als een bedreiging voor hun verdere invasieplannen van Nederlands-Indië en besloten een luchtaanval op Darwin uit te voeren.

De aanval

Ondanks zijn strategische ligging aan de noordkust van Australië werd het havenstadje Darwin dat voor de geallieerden dienst deed als logistieke hub niet bepaald goed verdedigd. Zo beschikte het vrij kleine garnizoen niet over radar en was het luchtafweergeschut niet geschikt voor vliegtuigaanvallen op lage hoogten. In de vroege ochtend van 19 februari 1942 konden vier Japanse vliegdekschepen dan ook onopgemerkt tot op 170 mijl van Darwin Harbour naderen. Kort daarna stegen de eerste Japanse bommenwerpers richting Darwin op. Mitsuo Fuchida (1902-1976) die het bevel voerde over deze eerste aanvalsgolf en daarvoor al de aanval op Pearl Harbor had geleid, vloog echter niet rechtstreeks op zijn doel af, maar maakte een omcirkelende beweging om zo vanuit het zuidoosten, met de zon maximaal in de rug, de aanval op Darwin in te zetten.

Fuchida zaaide gedurende een dertigtal minuten dood en verderf in de havenstad. Op dat ogenblik was een tweede aanvalsgolf vanop de vliegdekschepen al opgestegen. Tegen de middag was de verrassingsaanval voorbij en werd de tol aan mensenlevens en de toegebrachte schade pas goed duidelijk. In de haven waren de torpedobootjager USS Peary, de HMAS Mavie en het troepentransportschip USAT Meigs samen met nog zes andere koopvaardijschepen waaronder de olietanker Karalee tot zinken gebracht. Ook het merendeel van de militaire installaties en de P-40 jachtvliegtuigen werden vernield.

Na de aanval bleef de haven nog even dienst doen maar speelde geen wezenlijke rol meer in het verder oorlogsgebeuren. Voor de overlevenden was het een troost dat de vier vliegdekschepen die de aanval mogelijk hadden gemaakt enkele maanden later in juni 1942 tijdens de Slag om Midway op hun beurt tot zinken werden gebracht.

Een huldeblijk met bemerkingen

In 2001 onthulde het stadsbestuur van Darwin een plaquette ter nagedachtenis van de 292 doden die bij de aanval om het leven kwamen. Volgens sommige historici die zich steunen op de getuigenissen van overlevenden ligt de werkelijke dodentol echter veel hoger maar werd die vanaf het begin door de Australische regering geminimaliseerd om het moreel van de bevolking hoog te houden.

En verder

In de film “Australië” uit 2008 nam de Japanse luchtaanval op Darwin Harbour een prominente plaats in. De prent werd geregisseerd door Baz Luhrmann met Hugh Jackman en Nicole Kidman in de hoofdrollen en ontving een nominatie voor een Academy Award.

Ook interessant: De expansiedrift van het Japanse leger
…of: Hoe de Japanners de Indische archipel veroverden
Boek: The bombing of Darwin, February 1942

Video: Bombing of Darwin