Paul Prillevitz
In 2009 kreeg Luik een gloednieuw, futuristisch ogend treinstation: Liège-Guillemins geheten. Het gebouw is gemaakt van glas, beton, staal en blauwe hardsteen. De overkapping is 160 meter lang en 35 meter hoog en maakt een magistrale science fiction-achtige indruk. Het geheel lijkt eerder op een ruimteschip dan op een treinstation, maar bijna iedereen is zeer enthousiast. De bekende Waalse cineast Thierry Michel maakte er niet voor niets een boeiende documentaire over.
Calatrava
Na een internationaal concours voor de aanleg van een nieuw station kwam de Spaanse architect Santiago Calatrava als winnaar uit de bus en kon er begonnen worden met het uitvoeren van zijn project in Luik. Calatrava bouwde al eerder unieke gebouwen in Zwitserland, Frankrijk, Spanje, Portugal en de Verenigde Staten, dikwijls met veel succes. Bij de bouw van het station in Luik werd Calatrava wel bijgestaan door de Belgische ingenieurs- en architectenfirma Greisch.
Volgens een gids van de provincie Luik zien de bezoekers van dit nieuwe, bijzondere en extravagante treinstation allerlei verschillende vormen in het gebouw. Sommige mensen zien er een ruimtevaartschip in terwijl anderen het vinden lijken op de vleugels van een engel, een golf (in zee) of zelfs een nomadentent in de woestijn. Het gebouw zet de verbeelding duidelijk aan het werk.
Luik Guillemins werd gebouwd omdat er naar en door Luik een nieuw aan te leggen verbinding voor hogesnelheidstreinen (TGV) moest gaan lopen. Daar was een bijbehorende infrastructuur voor nodig. De gemeente Luik vond bovendien dat de stationsbuurt er groezelig en onveilig uitzag. Luxe en comfort waren ver te zoeken en alles was behoorlijk krap voor het aantal reizigers dat er dagelijks passeerde. Dit moest veranderen. Het oude, enigszins verloederde, uit 1958 stammende, station kon dat immers niet aan. De perrons waren verder te smal en ze bogen volgens experts te veel af. De snelle TGV’s konden er niet (goed) remmen en dus werd besloten een nieuw, zeer modern station neer te zetten in Luik.
Nieuwe Tijd
De stad wil met dit station een nieuwe tijd binnengaan. Nadat Luik in de negentiende eeuw een glorietijd beleefde dankzij de industriële revolutie, ging het in de jaren tachtig van de vorige eeuw een stuk minder met de stad nadat de mijnen er vanaf de jaren vijftig gesloten werden. Nu Luik in deze tijd op transportgebied een draaischijf van Europa aan het worden is, wil de stad een, door Calatrava ontworpen, nieuwe bouwkundige ‘kathedraal’ bezitten om de nieuwe tijd in te luiden. Elke tijd heeft tenslotte ‘haar’ eigen monumenten. Tot en met de achttiende eeuw waren dat vaak kerken en kathedralen, in de negentiende eeuw werden dat fabrieken en in de twintigste eeuw voetbal-stadions. In de eenentwintigste eeuw zijn dat vaak weer andere bouwwerken zoals bijvoorbeeld stations, muziektempels en hotels.
Symbool
Luik Guillemins is bedoeld als symbool van openheid. Bij het gebouw van Calatrava is daarom geen barokke façade aanwezig. De binnenkant van het complex is om diezelfde reden niet direct afgescheiden van buiten en bezit geen pijlers maar bogen (39 in totaal). Er is werkelijk geen verticale muur te zien. De robuuste façade die veel stations altijd kenmerkte, is vervangen door een vloeiend en luchtig transitiegebied waardoor de bezoeker het complex betreedt op weg naar de perrons.
Calatrava ziet de mens en de reiziger als een organische vloeistof op weg naar de trein. Er vindt in zijn architectonische structuur groei plaats van beneden in het station naar een ruimte van licht bovenin het complex. Alles ziet er dynamisch en bewegend uit. Volgens de Spaanse architect moet er immers een dialoog zijn tussen mens, trein en station. De trein wordt daarbij beschouwd als een pijl die snel rechtdoor rijdt op weg naar elders.
Futurist
Calatrava wordt wel eens een neo-futuristische expressionist genoemd. Die architecturale stroming ziet er een noodzaak in om de moderne tijd in overeenstemming te brengen met de technologie van vandaag en morgen. Andere futuristische bewegingen zijn daarbij een inspiratiebron. Dat Calatrava een neo-futurist genoemd wordt is niet onterecht als men kijkt naar het bijzondere station van Luik. Het zou zo uit een science fiction film afkomstig kunnen zijn. Star Wars en Star Trek zijn nooit ver weg.
Calatrava speelt continu met licht, ruimte en structuur en wil in zijn werk een brug slaan tussen bouwtechniek en (esthetische) architectuur. Net als zijn grote voorbeeld, de Finse architect en industrieel ontwerper, Eero Saarinen, houdt hij van simpele rationele, gebogen en ‘vegende’ structuren die zeer mechanisch en machinematig ogen. Al Calatrava’s werk ziet er op een positieve wijze schuin, krom, vloeiend en bewegend uit. De passagier voelt de ontwikkeling in de ruimte en lijkt opgeslorpt te worden in de heelal. Zelfs het plaveisel buiten het station speelt mee in dit bouwkundige spel via de horizontale lijnen die er op aangebracht zijn en die wijzen naar de ingang van het futuristische station en de rest van het kosmische gebouw.
Een klein nadeel van het station is dat het gebouw in de winter zeer winderig en koud is met weinig mogelijkheden tot beschutting voor de reiziger. Aan de pracht van het fraaie station zit dus klaarblijkelijk ook een klein prijskaartje vast. ‘Wie mooi wil zijn moet pijn lijden’ … en klappertanden zullen we maar zeggen. Je kunt tenslotte niet alles hebben. We zullen het Calatrava maar vergeven omdat hij tenslotte uit het zonnige Spanje komt en de Bruegeliaanse winters van de Lage Landen niet goed kent.
Nederland
Het station van Luik Guillemins is zeer goed bereikbaar. Vanuit Brussel zit je binnen een uur in Luik Guillemins terwijl een reis vanuit Nederland slechts enkele uren vergt. De bonus die men na zo’n reis ontvangt is dat meer dan waard. De bezoeker stapt ter plaatse immers uit in een andere wereld die nog het meeste lijkt op een ruimtevaartschip of UFO. Een zeer exotisch, vernieuwend en futuristisch tafereel wacht de reiziger op. Slechts de Aliens, Wormgaten en Laserkanonnen ontbreken nog. Allen dus daarheen. Interplanetair reizen is nog nooit zo betaalbaar geweest!
