Op 7 mei 1946 werd NSB-voorman Anton Mussert op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog had Mussert zich gepresenteerd als de vertegenwoordiger van het Nederlandse volk.
Mussert vond dat het land een soort Groot Nederland moest gaan vormen en onderdeel ging uitmaken van een Statenbond van onafhankelijke staten binnen een Germaans rijk. Naast Nederland moesten ook Vlaanderen, Frans Vlaanderen en Wallonië daar deel van uit gaan maken.
In de oorlogsjaren werd Mussert door de bezetter erkend als leider van het Nederlandse volk en legde hij de eed van trouw aan Adolf Hitler af. In de praktijk nam de bezetter hem echter niet erg serieus en werd hij beschouwd als een wat onbeduidend figuur. Lopende de oorlog kwam Mussert geregeld in conflict met SS’er Meinoud Rost van Tonningen die, anders dan Mussert, wilde dat Nederland volledig zou opgaan in een “Groot-Duits Rijk” of een “Groot-Germaans Rijk”.
Op 7 mei 1945, een dag na de capitulatie van de Duitse troepen, werd de NSB-leider in zijn kantoor in Den Haag aangehouden. Mussert had geen pogingen gedaan om te vluchten of onder te duiken. Nog datzelfde jaar werd hij ter dood veroordeeld vanwege zijn ‘hulp aan de vijand’ en ‘pogingen Nederland onder vreemde heerschappij te brengen’.
Precies een jaar na zijn arrestatie werd Mussert op de Waalsdorpervlakte bij Den Haag geëxecuteerd. Een beladen plek want tijdens de oorlog waren hier door de bezetter zeker tweehonderdvijftig personen, waaronder vooral veel verzetsmensen, ter dood gebracht.
Programmamaker Han Peekel, die een tweeluik over de NSB-leider maakte, beweerde enkele jaren geleden dat de executie van Mussert in opdracht van de autoriteiten zou zijn gefilmd. Dit om eventuele latere geruchten dat de NSB´er nog zou leven te kunnen ontkrachten. De vermeende beelden zijn echter nooit openbaar vertoond. Volgens Peekel worden ze bewaard door het ministerie van Justitie.
Brief aan premier Schermerhorn
Op 20 november 1945, acht dagen voor zijn terdoodveroordeling, schreef Anton Mussert vanuit de Scheveningse gevangenis een brief aan minister-president Wim Schermerhorn. Hij beweerde tegenover de eerste na-oorlogse Nederlandse premier dat hij een grote uitvinding had gedaan en die graag met de Amerikaanse president Harry Truman wilde delen. Mussert was tijdens zijn studietijd bevriend geraakt met Wim Schermerhorn en hoopte dat deze hem kon helpen in contact te komen met Truman. Schermerhorn ging echter niet op de zaak in.
Op de website dodenakkers.nl is een uitvoerige beschrijving te vinden van de executie van Anton Mussert. Hier staat onder meer:
Bij het terrein aangekomen liepen de mannen, begeleid door extra bewakers, verder het terrein op, totdat ze bij een duinpan aankwamen waar een peloton hen opwachtte. Mussert nam afscheid van zijn zwager en gaf hem zijn jas, colbertjasje, vest en tenslotte zijn hoed. De mannen gaven elkaar een hand, waarop Mussert naar de witte paal liep, op twintig passen van het peloton. De dominee begeleidde Mussert en sprak hem nog een paar woorden toe, terwijl hij werd vastgebonden. Een blinddoek weigerde Mussert.
In zijn proces-verbaal schreef mr. J. Zaaijer, een oude vriend van Mussert, kort hierna:
Mussert was zichtbaar zenuwachtig maar hield zich flink. Wilde met alle geweld zijn jas, colbert en vest uittrekken. Geen blinddoek. Stak tot het laatst toe zijn neus in de lucht. Met een enkel salvo was Anton Mussert dood.
Wat de laatste woorden van Anton Mussert waren is niet bekend.
Auke Kok schrijft biografie NSB-leider Anton Mussert
NSB (Nationaal-Socialistische Beweging) – Geschiedenis
Boek: Musserts nagelaten bekentenissen
Na de bevrijding WO2 | De afrekening
Oorspronkelijk gepubliceerd op 7 mei 2014