Geschiedenis van het Jodendom

Vernieuwde versie van online woordenboek van Hebreeuwse en Jiddisje woorden

Wat is de herkomst van mazzel, schrijf je kosjer of koosjer, wat betekent Sjoa en waar ligt de klemtoon? Het Nederlands bevat veel woorden uit het Hebreeuws.

Jodenbuurt in Amsterdam, 1889, Eduard Alexander Hilverdink

Amsterdam·Jodendom

Mokum, bijnaam van Amsterdam (én veel andere steden)

Algemeen bekend is dat Mokum de bijnaam is van Amsterdam. Eigenlijk is het een wat nietszeggende bijnaam. Mokum is namelijk afgeleid van het Jiddische woord mokem, dat niet veel meer betekent dan ‘plaats’ of ‘stad’. Minder bekend is dat verschillende andere Nederlandse steden met een relatief grote joodse gemeenschap vroeger ook werden aangeduid met Mokum.

Jodendom·Religieuze geschiedenis

Canon van 700 jaar joods Nederland

De jongste jaren ontstond zowel in Vlaanderen als in Nederland heel wat ophef over de invoering van wat kortweg ‘de canon’ werd genoemd. Verguisd door de één, geprezen door de ander moesten deze werken de meest markante historische gebeurtenissen uit het nationale verleden belichten. Tirtsah Levie Bernfeld en Bart Wallet publiceerden recent de 'Canon van 700 jaar Joods Nederland'. Aan

Jodendom·Korte begrippen·Religieuze geschiedenis

Tenach – Hebreeuwse Bijbel

De Tenach (of Tanach) is de benaming voor de negenendertig boeken uit het Oude Testament, ofwel de Hebreeuwse Bijbel. Het woord is een zogeheten acroniem en wordt gevormd door de beginletters van de drie hoofddelen van de joodse bijbel, namelijk de Tora, Neviim en Ketoevim.

Jodendom·Korte begrippen·Religieuze geschiedenis

Bijbelboeken van het Oude Testament

Een overzicht van de boeken uit het eerste deel van de bijbel, het Oude Testament. Van Genesis tot Maleachi.

Jodendom·Taalgeschiedenis

In zak en as zitten – Herkomst en betekenis

Wie in zak en as zit heeft aardig wat problemen en ziet het (even) niet meer zitten. De persoon in kwestie is diep bedroefd of wanhopig en zit in de put. Waar komt deze uitdrukking vandaan?

Jodendom·Korte begrippen·Religieuze geschiedenis

Chassidisme – Joodse vroomheidsbeweging

Het chassidisme is een joodse vroomheidsbeweging, die ontstaan is in Oost-Europa in de achttiende eeuw.

Overzicht van het gevelouteerd linnen behangsel.

Jodendom·Kunstgeschiedenis·Nieuws

18e-eeuws behangsel gevonden in Portugese Synagoge

Tijdens werkzaamheden in de Portugese Synagoge in Amsterdam zijn onverwacht enkele achttiende-eeuwse linnen behangsels aangetroffen. De behangsels lagen in twee verborgen tussenruimtes in de hechal, de grote kast waarin de Torarollen worden bewaard.

Amsterdam·Dieren·Jodendom·Pasen·Religieuze geschiedenis

Paaseieren en de paashaas – Een korte geschiedenis

Als Pasen weer voor de deur staat, komen er oude tradities aan de oppervlakte die met dit christelijke feest verbonden zijn. Denk aan het fenomeen eieren schilderen en die vervolgens ergens verstoppen. Ook de paashaas, het dier dat verondersteld wordt eieren af te leveren, is een onmisbare symboliek tijdens de Paasdagen.

'Lucky Jews' gekocht in Krakau, Warschau en Zamosc

Jodendom·Jodenvervolging·Polen·Religieuze geschiedenis

Geluksjoden

Geluksjoden, wat moet een mens zich daar bij voorstellen? Aan de jodenuitroeiing ontsnapte joden?

Jodendom·Nieuws·Religieuze geschiedenis

Geld voor herstel en restauratie Joodse begraafplaatsen

Doel is ook om, via de begraafplaatsen, meer mensen kennis te laten maken met ruim vierhonderd jaar Joodse geschiedenis van Nederland. Dit onder andere door verhalen te vertellen over de herdenkingsplekken en educatief materiaal te ontwikkelen.

Fragment uit een kaart van Europa in de tijd van Karel de Grote met bovenaan in het midden het Chazarenrijk, uit Karl von Spruner’s “Historisch-Geographischer Schul-Atlas”, 1874

Jodendom·Middeleeuwen·Religieuze geschiedenis·Turkije

‘Joodse Chazaren’ en de legende van de dertiende stam

In verschillende Turkse talen en in het Farsi heet de Kaspische Zee tot op vandaag de ‘Chazarenzee’. De naam verwijst naar een middeleeuws rijk onder een joodse dynastie ten noorden en ten westen van de Kaspische Zee. Op zijn hoogtepunt, omstreeks 850, toen West-Europa onder Karolingische heerschappij stond, strekte het rijk van de Chazaren zich uit tot voorbij de Krim.

De ontvoering van Edgardo Mortara - Moritz Daniel Oppenheim, 1862

Italië·Jodendom·Religieuze geschiedenis

Edgardo Mortara – Een joods kind ontvoerd door het Vaticaan

Op 23 juni 1858 viel de pauselijke militaire politie binnen bij het joodse gezin Mortara in Bologna. Ze kwamen de zesjarige Edgardo halen. Die zou stiekem gedoopt zijn. Volgens het kanonieke recht heeft een gedoopte recht op een katholieke opvoeding; om het risico op afvalligheid te beperken moet hij uit zijn joodse milieu verwijderd worden.

Jodendom·Religieuze geschiedenis

Hoeveel Joodse pausen zijn er geweest?

Het staat nogal haaks op het tegenwoordig vaak geldende gelijkekansenbeleid, maar kandidaten voor de positie van paus te Rome dienen nog steeds van de mannelijke kunne, vrijgezel en rooms-katholiek te zijn. Dat was in een verder verleden uiteraard niet anders, al wordt er beweerd dat er ooit, lang geleden, een vrouw op de troon van Petrus heeft gezeten, en ook

Rembrandt Harmensz. van Rijn - Portret van een paar als Oud-Testamentische figuren, genaamd 'Het Joodse bruidje'

Boekbesprekingen·Jodendom·Kunstgeschiedenis

Een Joodse kijk op kunst in 50 meesterwerken

In het eind vorig jaar verschenen boek Kunsjt! biedt Jaron Beekes de lezer een joodse kijk po vijftig meesterwerken uit de kunst. Waarom is Michelangelo’s David bijvoorbeeld niet besneden? Het ontbreken van een voorhuid was toch juist wat de koning der Joden onderscheidde van zijn heidense rivalen?

Horodenka, Galicië, Oekraïne, 2015. Voormalige grote synagoge, tegenwoordig een sporthal. Bron: Christian Hermann.

Boekbesprekingen·Jodendom·Jodenvervolging·Oekraïne·Tweede Wereldoorlog

Verwaarloosd Joods erfgoed in Oost-Europa

Al ongeveer tien jaar reist de in Keulen woonachtige fotograaf en blogger Christian Hermann door Oost-Europa om sporen van verdwenen Joodse gemeenschappen te fotograferen.

Jodendom·Religieuze geschiedenis

Beth Haim, de oudste nog gebruikte Joodse begraafplaats van Nederland

Midden in het centrum van Ouderkerk aan de Amstel ligt Beth Haim, een van de oudste Sefardische begraafplaatsen ter wereld.

Schrijvende apostel Paulus - Valentin de Boulogne, ca. 1618-1620

Jodendom·Oudheid·Religieuze geschiedenis

De messias (en de joodse achtergronden van het Nieuwe Testament)

Een achtergrondartikel over de joodse achtergronden van het Nieuwe Testament. Het tweede deel van de Bijbel is immers, net als het eerste, geschreven door joden, Of misschien beter: mensen die niet wisten dat wij hen christenen zouden noemen, een woord dat je zou kunnen vertalen als “volgelingen van de messias”.