Een blik op de complexe geschiedenis van Polen in de de periode 1795-1939. Het derde deel in een serie.
Als een vergadering zeer rommelig verloopt en nogal lang duurt, zegt men wel eens dat er sprake is van een “Poolse landdag”. Waarom eigenlijk?
Vanaf 1385 bestond er een personele unie van het koninkrijk Polen en het groothertogdom Litouwen. Deze unie werd in 1573 met de Confederatie van Warschau hechter aangesmeed tot een staatsunie, het Pools-Litouwse Gemenebest.
Polen ontstaat als zelfstandig land in de tiende eeuw, wat gepaard gaat met een zekere mate van kerstening en germanisering. Vierhonderd jaar later verbindt Polen zich met zijn oosterbuur, het groothertogdom Litouwen.
Geluksjoden, wat moet een mens zich daar bij voorstellen? Aan de jodenuitroeiing ontsnapte joden?
IG Farben en de nazistaat waren twaalf jaar lang intensief met elkaar verbonden. Het Duitse chemieconcern stelde zich gewillig in dienst van Hitlers oorlogsplannen en produceerde onder andere de brandstoffen, chemicaliën, rubber en medicijnen die noodzakelijk waren om de oorlogsindustrie en het leger te bevoorraden. In fabrieken verspreid over het Duitse territorium werd massaal gebruikgemaakt van dwangarbeiders, zo ook in
De Tweede Wereldoorlog begon in 1939 met de Duitse bezetting van Polen. In zijn recent verschenen boek De Poolse oorlog staat historicus Perry Pierik uitgebreid stil bij deze belangrijke gebeurtenis. Hij maakt daarbij gebruik van nieuwe informatie, voortgekomen uit de ontsluiting van Russische archieven die onder meer onbekende (Duitse) bronnen bevatten.
Tijdens het communistisch bewind in Polen behoorde Jan Litynski tot de ‘dissidenten’. Hij was één van de oprichters van KOR, het Comité voor Sociale Zelfverdediging
Tussen 1942 en 1943, zijn tienduizenden Polen uit de goelag vrijgelaten. Een deel van hen kwam via Oezbekistan en Perzië in Afrika terecht in door Britten en Polen opgezette kampen. Eén van die kampen bevond zich in het verlaten noorden van Zambia.
De Poolse politicus en vakbondsleider Lech Walesa is de geschiedenisboeken ingegaan als een van de belangrijkste dissidenten uit de tijd van de Koude Oorlog.
In het noordwesten van Polen, in de buurt van de stad Świnoujście, hebben duikers van de nationale marine een enorme bom uit de Tweede Wereldoorlog onder water tot ontploffing gebracht.
Wojciech Jaruzelski leidde Polen jarenlang met harde hand. Voor velen blijft het echter nog steeds een open vraag of hij handelde uit patriottisme of vanuit een politieke overtuiging.
Tijdens een officieel bezoek aan Polen ging de West-Duitse bondskanselier Willy Brandt in 1970 onverwachts door de knieën bij een monument voor de slachtoffers van de opstand in het getto van Warschau.
Op 2 augustus 1943 kwamen enkele honderden Poolse en Tsjechische Joden in nazi-concentratiekamp Treblinka in opstand. Circa 400 van hen wisten te ontsnappen. Enkele tientallen overleefden de oorlog. Niet lang daarna werd het kamp ontmanteld. In het boek Treblinka 1943. Het verhaal van de opstand in het vernietigingskamp (Omniboek) reconstrueert Michal Wójcik de opstand in Treblinka. Bij de opstand was
Na de Eerste Wereldoorlog worden het Saargebied en de stad Dantzig onder toezicht geplaatst van de Volkenbond. Een rol die de Volkenbond naar behoren vervult, maar niet altijd de goedkeuring kan wegdragen van de lokale bevolking.
Begin zeventiende eeuw wist de Poolse marine onder leiding van de Nederlandse admiraal Arend Dickmann de Zweedse vloot voor de kust van Oliwa nabij Danzig een smadelijke nederlaag toe te brengen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog verborg Antonina Zabinski, de vrouw van de directeur van de dierentuin in Warschau, tientallen Joden voor de Duitse bezetter.
Een verwaarloosde Joods begraafplaats in Bialystok, Polen, is de afgelopen jaren door vrijwilligers gerestaureerd. Een reportage van André Horlings, die de begraafplaats in 1991 bezocht en een artikel schreef over de deplorabele staat waren deze destijds verkeerde.
De conferentie van Jalta was de laatste conferentie van de geallieerde machten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tijdens deze conferentie werden afspraken gemaakt over het Europa na de Tweede Wereldoorlog.
Journalist Pieter van Os heeft een indrukwekkend boek geschreven, geschreven met vaart en handelend over een zwaar edoch belangrijk historisch thema: de Holocaust. In 'Liever dier dan mens. Een overlevingsverhaal' probeert hij het verhaal van de hoogbejaarde Mala Rivka Kizel te reconstrueren.
De Joodse Nelly Ben-Or wordt geboren in Lviv in de jaren dertig. Al op jonge leeftijd ervaart ze de verschrikkingen van de Holocaust. In 1941 wordt de Joodse bevolking afgezonderd in het getto van Lemberg van waaruit de Joden gedeporteerd worden. Nelly wordt met haar moeder uit het getto gesmokkeld.
