De uitdrukking met een schone lei beginnen, houdt in dat je een nieuwe, frisse start maakt. Waar komt deze uitdrukking vandaan?
Vijfendertig jaar oud was de Florentijnse dichter Dante Alighiero degli Alighieri (1265-1321), toen hij in het jaar 1300 zijn reis doorheen de Hel (Inferno), over de Louteringsberg (Purgatorio) en door de Hemel (Paradiso) maakte.
“He who is not satisfied with a little, is satisfied with nothing” – Epicurus. Deze en nog zo’n 600 andere citaten van bekende en minder bekende Griekse filosofen zijn verzameld in de Greek Philosopher-app.
In de afgelopen duizend jaar is de kritiek op het kwaad van de hebzucht nooit verstomd, maar geleidelijk kwam er wel meer oog voor de nuttige werking ervan.
Betekenis en korte geschiedenis van empirisme. Het empirisme is afkomstig uit de filosofie en een manier van wetenschap bedrijven via zintuiglijke ervaring.
Hij wordt regelmatig de ‘Shakespeare van de twintigste-eeuwse Franse literatuur genoemd’, literair critici steken nog altijd de loftrompet met zijn À la recherche du temps perdu en de Proustianen – ja, heus! – dwepen met hem alsof hij een popster is.
Het rationalisme is een stroming afkomstig uit de filosofie, die het gebruik van de ratio – het redelijke verstand – voorop stelt. Wat houdt het rationalisme precies in en wat is de betekenis van deze term?
De middeleeuwse abdis Hildegard van Bingen geldt als een belangrijke mystieke filosoof uit de Middeleeuwen. Ze was tevens erg vaardig op het gebied van muziek, als componiste van middeleeuwse religieuze liederen.
Het materialisme is niet alleen een moderne levenshouding - zoveel mogelijk goederen verzamelen -, maar ook een aloude filosofie.
Bekentenis: ik was al ergens halverwege mijn vierde jaar aan de universiteit toen ik me realiseerde dat ik noch bij de colleges oude geschiedenis, noch bij de colleges antieke filosofie ooit had gehoord over het Organon, de verzameling van zes teksten waarmee Aristoteles de grondslagen legde voor de logica en daarmee, indirect, voor alle latere wetenschap.
In Nederland is het met name Frits Boterman geweest die de hernieuwde belangstelling voor de Duits geschiedfilosoof Oswald Spengler heeft aangewakkerd.
Carneades betoogde in de lijn van het scepticisme dat absolute zekerheid helemaal niet te verkrijgen is. Want de mens kan dromen, hij kan illusies hebben en gek blijken te zijn.
Een ‘homo universalis’, Renaissance-mens of polymath is een kunstenaar die begaafd is op meerdere terreinen. Leonarda da Vinci is het bekendste voorbeeld.
Het taoïsme, ook wel daoïsme of tauïsme genoemd, is een Chinees filosofisch-religieuze traditie die al ruim tweeduizend jaar grote invloed uitoefent op de Chinese cultuur. Wat houdt het taoïsme in hoofdlijnen in?
Het confucianisme is een ethisch en filosofisch denkraam uit China. De leer van het confucianisme is gebaseerd op het gedachtegoed van Confucius (555–479 v.Chr.), alias Meester Kong (Kong Fuzi), en heeft grote invloed gehad op cultuur en geschiedenis van diverse landen in Oost-Azië, met name China, Korea, Vietnam en Japan.
De Britse empirist Francis Bacon (1561-1621) – niet te verwarren met de gelijknamige Iers-Britse expressionistische kunstschilder (1909-1992) – is een bekende naam uit de wetenschap, specifiek de filosofie, literatuur en rechtswetenschap. Hij geldt als de vader van het empirisme (een wetenschappelijke methode) en als schrijver van de onvoltooide, postuum verschenen roman Nieuw-Atlantis, waarin hij – als een soort tweede Leonardo
De Duitse filosoof Johann Gottlieb Fichte (1762-1814) is een bekende Duitse denker uit de tijd van de Romantiek. Hij leverde als romantisch denker kritiek op de Verlichting. Fichte geldt als een van de grootste transcendentale idealisten. Wie was Johann Gottlieb Fichte?
De Verlichting – in het Duits Aufklärung, in het Engels Age of Enlightenment of Age of Reason – was een intellectuele beweging uit de achttiende eeuw, waarbij wetenschappelijk denken vanuit rationalisme en empirisme centraal stond. Hierdoor ontstond een nieuw wereldbeeld, dat gebaseerd was op een sterk vertrouwen op de rede en een algehele vooruitgang op het gebied van wetenschap, onderwijs,
Samen met Aboe Al-Farabi (ca.870-950), Avicenna (ca.980-1037) en Al-Ghazali (1058-1111) valt de Spaans-Berberse filosoof, jurist, medicus en astronoom Averroës in de categorie ‘grootste Oosterse filosofen uit de geschiedenis’. Wie was Averroës, ook wel Ibn Rushd genoemd, en wat was de kern van zijn filosofie?
De Schotse filosoof, historicus en econoom David Hume was een van de gezichtsbepalende filosofen van de achttiende eeuw, de eeuw van de Verlichting. Zijn hoofdwerk was A Treatise of Human Nature (1739-1740), maar ook zijn zesdelige historische meesterwerk The History of England (1754-1762) is bekend. Wie was David Hume precies en wat was de kern van zijn gedachtegoed?
De Encyclopédie, een 28-delig werk dat tussen 1751 en 1772 verscheen, wordt algemeen beschouwd als het belangrijkste werk uit de tijd van de Franse Verlichting. De serie, die ook wel de ‘oorlogsmachine van de philosophes’ genoemd werd, stond onder redactie van de Verlichtingsfilosofen Denis Diderot (1713-1784) en Jean le Rond d’Alembert (1717-1783).
