Een oligarchie is letterlijk een regeringsvorm van weinigen. De term is afkomstig uit de Oudheid en komt uit de Griekse taal.
Dit jaar besteden veel media aandacht aan ‘mei 1968’, toen een opstand van studenten aan de Sorbonne in Parijs het begin inluidde van de culturele omwenteling in de westerse wereld, in gang gezet door de protestgeneratie. Afhankelijk van de politieke voorkeur waarderen mensen dit positief of negatief.
Onderdeel van ‘mei 1968’?
Tijdens middeleeuwse markten en braderieën zijn ze nog geregeld te zien: schandpalen. De schandpaal werd vroeger gebruikt om misdadigers te kijk te stellen. Wie vandaag de dag in het openbaar ergens van wordt beschuldigd wordt spreekwoordelijk ‘aan de schandpaal genageld’.
De term plebs of plebejer is ontleend aan het Latijn. In het Romeinse Rijk duidde ‘plebs’ het gewone volk aan, terwijl een ‘plebejer’ als individu uit deze groep een gewone, doorsnee burger was. De term ‘plebs’ is in het Nederlands beland en betekent in Bargoens zoiets als klootjesvolk, de meute, het gepeupel, minderwaardig volk of de grijze massa. De term
Iedereen kent wel de uitdrukking ‘lazarus zijn’ of ‘strontlazarus zijn’. Wie helemaal lazarus is, heeft te veel gedronken en is flink bezopen, zeg maar stomdronken, ladderzat, straalbezopen. Waar komt de uitdrukking lazarus zijn eigenlijk vandaan? Komt die, zoals veel mensen denken, rechtstreeks uit de Bijbel of toch niet?
Herkomst van de uitdrukking
Het Droste-effect is een beeldeffect dat in het oneindige doorgaat. De naam van het effect danken we aan een beroemde verpakking van cacaoproducent Droste. Op dit cacaoblik is een verpleegster met vijfhoekige kap te zien met een dienblad waarop hetzelfde blik cacao staat, met daarop dus wéér een afbeelding van een verpleegster met dienblad en cacaoblik. Enzovoort, enzovoort, tot in
Als je het Spaans benauwd hebt of Spaans benauwd bent, heb je het ontzettend benauwd. Letterlijk. Maar ook figuurlijk kun je het Spaans benauwd hebben. Je ziet dan heel erg tegen iets op en zit emotioneel in de rats. Wat is de herkomst van het gezegde ‘Spaans benauwd zijn’?
De voetbalsport heeft prachtige termen en uitspraken opgeleverd, die de Nederlandse taal hebben verrijkt. Bekend is het cruijffiaans, zoals het unieke taalgebruik van de legendarische voetballer en voetbaltrainer Johan Cruijff (1947-2016) genoemd wordt. Maar ook andere spelers, trainers en ook tv-presentators leverden een mooie bijdrage aan de Nederlandse taal. Op Historiek een top 10 van de meest legendarische woorden en
“Komt dat schot!”
Nederlanders nemen niet snel een blad voor de mond: we kennen een lange traditie van mopperen en klagen. In vergeten archiefmappen hebben de grieven zich eeuwenlang opgestapeld; je vindt er bijvoorbeeld klachten over helse grammofoonconcerten, onbedekte museale geslachtsdelen en onhoffelijke agenten. Veel van deze brieven schetsen onbedoeld een vermakelijk tijdsbeeld. Historisch letterkundige Annemieke Houben diept voor Historiek elke week een
Dat met ‘flauwekul’ onzin wordt bedoeld is algemeen bekend. Veel minder bekend is dat het woord ‘kul’ afkomstig is uit het Oudnederlands, als benaming voor de ’teelbal’ of ‘zaadbal’. We duiken kort in de historische achtergrond.
De uitdrukking Oost-Indisch doof zijn betekent dat je doet alsof je iets niet hebt gehoord. Wat heeft dit gezegde met het voormalige Nederlands-Indië van doen?
De bekende Latijnse spreuk Carpe diem betekent zoveel als ‘pluk de dag’, waarmee bedoeld wordt dat men vooral van het leven moet genieten. De spreuk werd veelvuldig gebruikt door humanisten als tegenhanger voor het godvrezende ‘memento mori’ (gedenk te sterven).
Over de uitdrukking ‘op de fles gaan’, dat betekent dat je failliet gaat, doen meerdere verklaringen de ronde. Waar komt dit gezegde volgens taalwetenschappers vandaan?
Sinds de aanslagen van 11 september 2001 in de Verenigde Staten, komt in de media regelmatig het woord ’terrorisme’ voorbij. Waar komt dit begrip eigenlijk vandaan? Een korte etymologie van de term terrorisme.
Afkomstig uit de tijd van de Franse Revolutie
Je hoort het nog wel eens iemand zeggen: ‘De kogel is door de kerk’. Als de kogel door de kerk is, is er iets beslist of is de knoop (eindelijk) doorgehakt. Waar komt dit bijzondere gezegde vandaan?
Herkomst van het gezegde
De Romeins-Etruskische staatsman Gaius Cilnius Maecenas vertegenwoordigde keizer Augustus als die afwezig was. Hij stond bekend als een groot kunstliefhebber. Het woord mecenas, als benaming voor een persoon die als beschermheer of -vrouw van kunstenaars of geleerden optreedt, is van zijn naam afgeleid.
In de Nederlandse taal en in dialecten zijn ruim 130 zigeunerwoorden in omloop. Zigeuners, zoals de Roma en Sinti, zijn mensen die al eeuwen rondreizen en geen eigen land hebben. Ze wo(o)n(d)en verspreid over Europa en Azië. Al sinds de late Middeleeuwen wonen er zigeuners in Nederland. Zij hebben de Nederlandse taal tientallen woorden opgeleverd.
Joekel, gids, bengel en pooier….
Het gezegde ‘op zijn elfendertigst’ heeft een boeiende herkomst. Deze uitdrukking is ofwel afkomstig uit de tijd van de Republiek der Verenigde Nederlanden (1588-1795), ofwel uit de wereld van het weefgetouw. Welke verklaring klopt? En waarom?
Twee verklaringen: reizende Friezen of verfijnd weefgetouw?
De uitdrukking ‘een wit voetje halen’ wordt veel gebruikt en de betekenis is bij de meeste mensen ook wel bekend. Een wit voetje halen bij iemand houdt in dat je in de gunst van die persoon wilt komen. Vaak door te slijmen. Je probeert bijvoorbeeld bij je baas in een goed blaadje te komen. Hoe komen we aan ‘een wit
Lancelot en de boze wolf deden mee…
Als iets “naar de filistijnen” is, dan is iets volledig verloren gegaan of dusdanig vernield dat het niet meer te gebruiken is. De uitdrukking is afkomstig uit de Bijbel. In verschillende bijbelboeken wordt de strijd tussen de Israëlieten en de Filistijnen beschreven. Dit volk vestigde zich in de twaalfde eeuw voor Christus aan de zuidwestkust van Kanaän, in de buurt
Herkomst van de komma. De komma is een belangrijk leestekens en al eeuwenoud. Waar, wanneer en door wie werd dit leesteken geïntroduceerd?
Aristophanes van Byzantium (ca. 275-180 v. Chr.) was uitvinder van de komma
